  |
|
Cinsel ilişki de egzersiz gibi alerji nedeni
Bilim adamlarının yaptığı araştırmaların sonuçlarına göre; erken doğan bebeklerde, 20 yaşından küçük doğum yapan annelerin bebeklerinde ve baş çevresi normalden geniş olan kişilerde alerji sorunlarına daha sık rastlanıyor. Bu kişilere; yumurta, fındık, fıstık, süt gibi bazı gıda maddelerinin, polenlerin, takıların ve hayvanların yanı sıra, egzersiz ve hatta seks bile alerji yapabiliyor.
İlkbahar geldi, alerjik bünyeli olanların en korktuğu mevsim başladı. Dakikalar süren hapşırma nöbetleri, vücutta kızarmalar, şişmeler, nefes alamama... Çeken bilir, son yıllarda giderek yaygınlaşan alerjik hastalıkların her gün yeni nedenleri ortaya çıkıyor. Doğumun sezaryenle yapılmasından, spora, hatta sekse kadar pek çok şey alerji nedeni olabiliyor. Çiçek tozları ve polenler yüzlerce kişinin alerji nöbetine girmesine yol açabiliyor. Ancak bu mevsim yalnızca çiçek tozlarıyla değil, binlerce allerjenle hassas bünyeli olanları tehdit ediyor. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta bu hastalıkla ilgili tüm araştırmaları yakından izliyor. Küçükusta, bu yazı dizisinde alerjilerle mutlu yaşamanın yollarını anlattı. Astımlı insanlara yol gösterdi, alerji tedavisi için neler yapılması gerektiğini açıklarken, hastaların sık yönelttiği soruların cevaplarını verdi.
* Alerji tam olarak nedir?
Alerji, vücudumuza dışarıdan giren çeşitli maddelere karşı gösterilen anormal bir tepkidir. Burada esas amaç; vücudu yabancı olduğu fark edilen maddeye karşı korumak. Aslında yabancı olduğu halde, vücudumuza hiçbir zararı dokunmayacak, hatta yararları olabilecek bu maddeler vücut tarafından adeta bir düşman olarak görülüyor. Düşmana karşı gösterilen bu aşırı tepki, vücutta bazı hasarlara yol açarken, alerjik bir hastalık olarak karşımıza çıkıyor.
* Allerjen nedir?
Alerjiye neden olan maddelere "allerjen" denir. İnsanlar her maddeye karşı alerjik olabilirlerse de, allerjenlerin çoğu organik kökenli maddelerdir ve normalde zararsız olan, her gün karşılaştığımız, temas ettiğimiz, yediğimiz, içtiğimiz şeylerdir. Yumurta, süt, fındık, fıstık, balık, midye gibi besinler, bira, kırmızı şarap gibi içecekler, çocukların balonu, emzikler, bulaşık eldivenleri, prezervatif allerjen olabilir. Kedi, köpek, tavşan, bilezikler, küpeler, takılar, tozlar, küfler polenler, aspirin, penisilin gibi can kurtaran ilaçlar, hatta alerji tedavisinde kullanılan kortizon bile allerjen olabilir.
* Kimler alerjiye daha yatkındır? Atopik kişi kime denir?
Bazı kişiler alerjiye daha yatkındır, onlara "atopik kişi" denir. Atopi'nin oluşumundan 11. kromozomun kısa kolundaki bir gen sorumlu tutulmaktadır. Atopik kişilerde astım hastalığının ortaya çıkmasında, çevre faktörlerinin çok etkisi vardır. Genetik yapıları aynı olan tek yumurta ikizlerinin sadece yüzde 25'inde alerjik hastalık bulunur. Alerji yalnız kalıtsal faktörlerin etkisiyle ortaya çıkıyor olsaydı, ikizlerde her iki çocuğun da alerjik olması gerekirdi.
* Alerjik hastalıklar nasıl ortaya çıkar?
Alerjik hastalıkların ortaya çıkması için atopik özelliğe sahip kişi, belirli bir süre allerjenlerle temas etmeli. Buna "duyarlılık kazanma süresi" denir, bu süre birkaç haftadan birkaç yıla kadar değişebilir.
* Spor alerjiye neden olur mu?
Son yıllarda giderek yaygınlaşan alerjik hastalıklara egzersiz alerjisi de eklendi. Egzersiz alerjisi ciltteki hafif kızarma ve kabartılardan, karın ağrısı, bulantı ve kusmaya kadar, astım krizinden anaflaksiye kadar çok farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Jogging, tenis, futbol, bisiklet, kayak ve hatta aerobik gibi birçok egzersiz türü alerjiye neden olabilir. İlk kez 1970 yılında tanımlanan egzersiz alerjisi, tıp literatürüne yaygın olarak 1980'lerden sonra girmiştir.
* Egzersiz alerjisi nasıl ortaya çıkıyor, belirtileri neler?
Yemek yedikten veya bir ilaç alındıktan sonra yapılan egzersizlerde alerji ihtimali daha fazladır. Egzersiz alerjisine neden olabilen yiyeceklerin başlıcaları; karides, istiridye gibi deniz hayvanları, şeftali, üzüm, kereviz, elma gibi meyvelerdir. İlaçlar içinde; aspirin, ağrı kesiciler, romatizma ilaçları sayılabilir. Bazı antibiyotiklerin de riski fazladır. Egzersizden önce alkol ve kafein alınmış olması ve egzersizin fazla sıcak ve nemli ya da çok soğuk, kirli havada yapılmış olması da riski artırır. Adet döneminde, egzersiz alerjisi riski artar. Egzersiz alerjisi riskinin en düşük olduğu spor yüzmedir. Egzersiz alerjisi; sıcaklık ve kaşıntı hissi, yorgunluk ve cildin kızarmasıyla başlar. Cilt altı dokusunun şişmesi, avuç içi ve ayak tabanında şişme, baş ağrısı, karında kramp gibi belirtiler verebilir.
* Seks de alerji yapabilir mi?
Tabii, cinsel ilişki sırasında ortaya çıkan seks astımı aslında egzersiz astımının bir türüdür. Aşırı nefes alıp vermeye bağlı olarak hava yollarında ısı ve sıvı kaybı olur. Belirtiler genellikle iki saat içinde azalmaya başlar, ancak bazen 12 saat sürdüğü de olur.
* Egzersiz alerjisi olan ne yapmalı?
Egzersiz alerjisi olan kişiler yalnız başına egzersiz yapmamalı. Egzersizden dört saat öncesinden itibaren yemek yememeli. Çok sıcak, nemli ya da soğuk, kirli havada egzersiz yapılmamalı ya da burun ve ağız bir maske ile kapatılarak yapılmalı. Egzersiz sırasında öncü belirtiler ortaya çıkarsa, hemen nefes açıcı sprey kullanılmalı.
* Alerjilerde acil tedavi nasıl olmalı?
Tansiyon düşüklüğü ve şuur bulanıklığı olan hastalar, hemen sırt üstü yatırılarak, bacakları yukarı kaldırılmalı. Üst solunumun açık olup olmadığına bakılmalı. Tansiyon düşüklüğü varsa, serum takılmalı. Burun yoluyla oksijen verilebilir. Astım belirtisi olanlara, astım krizi tedavisi uygulanır.
ESRA TÜZÜN
|
