|
Goldberg Çeşitlemeleri'nin öyküsü
 Yüzyıllar önce müziğin gelişmeye başladığı yıllarda, yüksek dozda müzik dinlemek birebir ilaç yerine geçer, varlıklı insanlar birçok rahatsızlıklarına iyi geldiğine inandıkları müzikleri dinlemek için büyük çaba harcarlardı. O zamanlar ne teyp ne de CD vardı. İyi bir müziğin uykusuzluğa da çok iyi geldiği söylenirdi. J.S. Bach'ın "Goldberg" adlı öğrencisi, zengin Kont Kayserling tarafından bu amaçla tutulmuştu. Kont'tan çağrı alınca Goldberg, yatak odasının yanındaki odaya sessizce girer ve klavseni yavaşça çalardı. Saatlerce klavsen çaldığı olurdu. Bir süre sonra Kont'un aklına bir fikir geldi. Kendisine uyku getirici olarak özel bir bestenin olmasının iyi olacağını düşündü. Goldberg O'na bu işi hocasının yapmasını önerdi. Kont da Bach'tan hem zarif hem de neşeli karakterde bir eser istedi. Şartı, Bach'ın bu bestesinin kendisini uyutmasıydı.
"Goldberg Çeşitlemeleri" olarak bilinen eser, Kont Kayserling'i mutlu etmekle kalmadı, uyuttu da. Kısa bir süre sonra Kont, sevincini besteciye yolladığı ve içinde 100 Louis altını bulunan bir enfiye kutusuyla belirtmişti. Günümüzde müzikseverler, kontrapuntal çeşitlemeleri izlemek, bestenin zevkine varmak için keyifle uyanık kalıyor ve ninninin bestecisinin esinini alkışlıyorlar. Bu çeşitlemelere, ölen annesi için gözyaşlarıyla piyanoda çalan Johannes Brahms; "Nasıl bir müzik bu! Bir merhem sanki, bu müzik dertli kalpleri teselli ediyor" demişti.
***
İlkin Aktüze'nin uzun yıllara dayanan program notlarını düzenleyerek hazırladığı "Müziği Okumak" adlı beş ciltlik kitabın, ilk cildinden aldığım hoş bir anektodu burada naklediyorum. Tekrarlar gözetilmeden 45-50 dakika süren bu çeşitlemeleri Arthur Schnabel bir konseri sonrasında 90 dakika sürecek bir bis olarak çalmış ve büyük ilgi toplamıştı.
***
Goldberg Çeşitlemeleri, klavsen için yapılmış bir başyapıttır. Yıllar sonra çağımızın ünlü piyanistleri bu çeşitlemeleri piyanoya uyarlamış ve plaklar yapmışlardır. Yine de klavsen piyanonun tüm olanaklarına rağmen zengin tınısı, huzur veren ses rengiyle hala popülerdir. Birçok ünlü yorumcu bu eşşiz müziği klavsenle yorumlamayı tercih eder. Şimdi meraklıları için Bach'ın "Goldenberg Çeşitlemeleri" nin en iyi örneklerinden birkaçını, klavsen ve piyano ayrımıyla sunuyoruz: Önce klavsen için piyasada bulabileceğiniz iyi CD'ler;
1.Christophe Rousset
2.Trevor Pinnock
3.Kenneth Gilbert Piyano için;
1.Rosalyn Tureck
2.Andras Schiff
3.Andrei Gavrilov Bunların dışında, dahi piyanist Glenn Gould'un 1955 mono kaydını da öneriyoruz. Kurt Rodarmer tarafından aranjmanı ve transkripsiyonu yapılan ve sanatçı tarafından gitar için seslendirilen çeşitlemeleri büyük bir keyifle dinliyoruz. Eserin Gaede Trio tarafından CD yapılmış bir üçlü çeşitlemesi de fevkade güzel.
***
Belli başlı eserlere takılıp kalmamak lazım. Klasik müzikseverlerin çok iyi bildikleri bu çeşitlemeleri CD almaya başlayan tüm müzikseverlere de hararetle tavsiye ederim. Kenan Onuk kenan.onuk@ntv.com.tr
|
