|
|
 |
 |
 |
 |
|
Sistem yenilenmeyecek kadar çürümüş durumda
Sosyal güvenlik sistemimizde 99 yılında yapılan kapsamlı değişiklikler beklenen sonuçları vermedi. Uzmanlar "Sistemin silbaştan değiştirilmesine yönelik çabaların bile başarılı sonuç vermesini beklemek gerçekçi değil" diyor.
TÜRK sosyal güvenlik sisteminin kurumsal yapısı ve mevzuat yapısı ile ilgili olarak 1999 yılında başlayan çok kapsamlı değişiklikler yapıldı. Ancak bu değişikliklerin henüz beklenen sonuçları vermediği görülüyor. Sistemin temel problemleri kayıt dışı çalışanların kapsama alınamaması, prim tahsilatının artırılamaması ve sosyal taraflarda sosyal güvenlik bilincinin yerleşmemiş olması... Uzmanlar bu temel problemler devam ederken, sistemin sil baştan değiştirilmesine yönelik çalışmaların başarılı sonuçlar vermesini beklemenin gerçekçi olmayacağını dile getiriyor. Yine uzmanlara göre bireysel emeklilik sisteminin yaygınlaşması, siyasi iktidarların sosyal sigorta kurumları ile ilgili olarak sosyal tarafları rahatlatan değişiklikler yapmasını kolaylaştırabilir. Ancak bunun için de beklemek gerekecek.
İŞTE TEMEL HEDEFLER
* ULUDAĞ Üniversitesi Çalışma Ekonomisi öğretim üyesi Prof. Yusuf Alper aynı değerlendirmeyi 8. BYKP'da yaptıklarını vurguluyor. Prof. Alper, yasal ve kurumsal düzenlemeler konusunda önemli gelişmeler sağlanmasına karşın bu düzenlemelerin sosyal güvenliğin özüne yönelik etkilerinin henüz ortaya çıkmadığını ifade ediyor. Prof. Alper 8'inci BYKP hazırlık komisyonunun sosyal güvenlikle ilgili temel hedefler belirlediğini söylüyor. Prof. Alper'in 8'inci plana da yansıdığını söylediği hedeflerin başlıcaları şunlar:
* SOSYAL güvenlik sistemi, nüfusun tamamını, bütün tehlikelere karşı koruma kapsamına alacak şekilde genişletilmelidir. Bu hedef doğrultusunda işsizlik sigortasının kurulmasından sonra eksik kalan tek sigorta kolu olan "aile ödenekleri sigortası"nın oluşturulması ile çalışmalar başlatılmalıdır.
* SOSYAL sigorta kurumları arasında var olan norm ve standart farklılıkları giderilmeli, aynı süre ve miktar prim ödeyen sigortalı hangi kurumda olursa olsun aynı haklara sahip olmalıdır.
* SOSYAL güvenlik kurumları arasında Emekli Sandığı mensupları lehine olan avantajlar ortadan kaldırılmalıdır.
* POLİTİK endişelerle sosyal sigorta kurumlarının aktüeryal hesap dengelerini bozan müdahalelerden kaçınılmalı, sosyal sigorta kurumlarının gelir-gider dengesini bozan, politik amaçlı cömert uygulamalardan vazgeçilmelidir.
* KAYIT dışı (kaçak-sigortasız çalışma) önlenmelidir. Bu çerçevede devlet istihdamı ve kayıtlı çalışmayı teşvik edici şekilde prim ödeyerek sistemin finansmanına katılmalıdır.
HIZLI BİLGİ DE VERİLMELİ
* SOSYAL güvenlik kurumlarının mali finansman yapıları ile ilgili olarak ortaya çıkan açık problemini gidermek üzere prim tahsilat oranının yükseltilmesi, kayıt dışı çalışmanın önlenmesi, hizmet borçlanmalarının ve prim aflarının kaldırılması gibi uygulamalara son verilmelidir.
* SOSYAL sigorta kurumları yönetim açısından kuruluş kanunlarında belirtildiği gibi, sosyal tarafların daha fazla söz sahibi olmalarını sağlayacak siyasi iktidarların da müdahalelerini sınırlayacak şekilde "idari ve mali bakımdan özerk" kurumlar haline getirilmelidir.
* SOSYAL güvenlik kurumlarının ilgili olduğu taraflara hızlı ve güvenilir bilgi vermesini sağlayacak otomasyon alt yapısı oluşturulmalıdır. Kurumların hizmet sunumundaki etkinliğini sağlayacak idari organizasyonla ilgili iyileştirmeler yapılmalıdır.
* KISA vadeli ve uzun vadeli sigorta kolları organizasyon bakımından birbirinden ayrılmalıdır.
NEVZAT ATAL
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
