 |  |
Rusya
Türkiye, çok yakın ilişkiler içinde gibi göründüğü ülkelerin hiçbirini derinlemesine tanımıyor. Zaten bu, o ülkelere ait telif eserlerin toplamından da belli... Almanya'da üç milyona yakın Türk var... Ama Almanya üzerine dünya dillerine çevrilecek kadar çarpıcı incelememiz, kitabımız pek yok... Amerika Birleşik Devletleri, Türkiye'nin kaderini belirleyen merkez... Orayı da iyi tanıdığımızı söylemek pek kolay değil... Bırakın bizim gözümüzle Amerika üzerine yorum üretmeyi, bir dünya klasiği sayılan Alexis de Tocqueville'in "Amerikan Demokrasisi" bile neredeyse yeni çevrildi. Rusya komşumuz... Orayı Soğuk Savaş propagandası altındaki resmi bombardıman nedeniyle ne dün anladık, ne de bugün anlamaktayız... Dün parlamentosunu seçmek için sandık başına giden Rusya'ya gazetelerde ayrılan yer, bunu ispatlamakta...
***
Rusya, 450 üyesini yeniden seçtiği parlamentosuna Duma diyor... Bu Duma kelimesi, Rusça düşünmek anlamına gelen "dumat"tan türemiş... Rusya'daki parlamento seçimlerinin görünen yüzü, 2000 yılından beri iktidarda olan Devlet Başkanı Vladimir Putin'le ilgili... Putin, yenilenen parlamentoda 235 üye tarafından destekleniyordu. Dün yapılan seçimde bu desteğini 301'e çıkararak anayasayı değiştirecek güce ulaşmak istiyor. Anayasayı değiştirecek gücü elde ederse, 14 Mart'ta yapılacak olan başkanlık seçimlerinden sonra, üçüncü kez başkan olmayı hedefleyecek. Çünkü Rus Anayasası üçüncü kez başkan olmayı yasaklamakta...
***
Rusya seçimlerinin görünmeyen yanı ise epey karışık... Ekonomik göstergeler açısından bakıldığında Rusya 1998 krizinden sonra yeniden doğmuş gibi... Hatta tarihinde böyle bir ekonomik performansı hiç yakalamadı diyenler de var... Yüzde 6 oranında büyüdü, enflasyonu düşürdü, parasının istikrarını sağladı, dış ticaret fazlası verdi ve döviz rezervlerini güçlendirdi... Büyümesinin motorunu ise petrol ve iç talebin canlanması oluşturuyor... Rusya'nın en zayıf olduğu nokta, ekonomik kalkınmasının petrole bağlı olması. Petrol fiyatları Rusya'nın yumuşak karnı. Rusya'nın toplam hasılasının yüzde 70'ini on iki büyük petrol şirketi sağlıyor. Maaş ve ücretlerin çok uzun zamandır ilk kez artırılması da büyümenin ikinci ayağı olan iç talebi diriltmiş. Rusya'da kişi başına ortalama gelir 160 dolar. Bunun 2010 yılına kadar yüzde 46 oranında artması öngörülüyor. Ancak müthiş bir yoksulluk var. Toplam nüfusun yüzde 25'i gününü bir dolardan az bir parayla geçiriyor. Mutlak bir yoksulluk... Ayrıca bölgeler arası çok çarpıcı bir adaletsizlik ve müthiş rüşvetçi bir bürokrasi bulunuyor.
***
Rusya, Yeltsin döneminde, başkana yakınlığı nedeniyle "Aile" olarak tanınan çok ufak bir grup eliyle vahşi ve ahlaksız bir sermaye birikimi sağladı. Bu gruba "oligark" deniyor... Putin iktidar olduktan sonra, çığırından çıkan işleri düzene bağlayıp, gerçekleşen sermaye birikiminin nimetlerini daha adaletli dağıtma amacıyla hareket etti. Düzen, disiplin için de eski KGB ajanlarından oluşan etkin bir istihbarat ve bürokrat grubu oluşturdu. Bunlara da "silovikis" denmekte... Le Monde gazetesi bu haftaki ekonomi ekini Rusya'ya ayırmıştı. Durumu değerlendiren uzman Evgueni Gavrilenko, Putin'in bugüne kadar bu iki kesim arasında belirli bir dengeyi sağladığını, ancak seçim öncesi istihbarat ve bürokrasi lehine dengeyi bozduğunu söylüyor. Putin'in bir sonraki dönem için ekonomik amacı ise ulusal üretimi iki katına çıkarmak... Bu denge bozulursa bu mümkün gözükmüyor. Amaç sermayesini kaçırmadan eksiklikleri gidermek... Ancak bu kolay değil...
***
Rusya seçimleri nedeniyle oradaki durumu araştırırken, 1930 yıllarındaki Türkiye aklıma geldi... Orada da devletin kuvvetlenmesi nispetinde kuvvetlenen ve "sınıfsız ilericilerden" oluşan memur takımı ile devlet himayesi sayesinde canlanan girişimciler arasında kavga vardı. Birincisinin temsilcisi iktisat vekili Mustafa Şerif Özkan girişimcileri korkutan radikal yasalar çıkarınca gitmiş, yerine İş Bankası yöneticilerinden Celal Bayar gelmişti... Rusya'daki şu andaki durum da bundan farklı değil. Biz 70 yılda buraya geldik. Bakalım Ruslar 70 yılda nerelere ulaşacak?
|
