|
 |
|
ESEN EVRAN
DİE: Korkmayın bizden laf çıkmaz
DİE 26 bin haneye soruyor "Bu ay ne kazandınız, ne harcadınız?" Cevap vermemenin cezası var, ama harcama kalemine uyuşturucu da yazsanız, DİE sizi ele vermiyor
Bir gün evinize, "Sevgili Hanehalkı" diye başlayan bir yazı gelebilir. Sizden, hane içinde bir ay süresince yapılan tüm harcamaların, haneye ve kişilere ait defterlere yazılması, ama hiçbir şey saklanmadan, unutulmadan tek tek işlenmesi istenebilir. Kadınların kocalarından gizli ayakkabı aldığı, pazara giderken sebze-meyve bütçesinin içine gizlice tabak-çanağı da dahil ediverdiği, çocukların anne-babadan gizli içki içtiği bir aile yapısında, her şeyi, saklamadan bir deftere yazmak, biraz tedirgin edici tabii. Aynı şekilde, iş çıkışı arkadaşlarıyla barda iki tek atan evin reisi de, bunu eşine asla söylemeyi düşünmezken, deftere yazmaya kolay ikna olur mu bilemeyiz. Ama görev bu, Devlet İstatistik Enstütüsü (DİE), 81 ilde 26 bin haneye bu soruları soracak. Her ay da 2 bin 160 hane seçilecek. DİE, sizi de seçti diyelim, "Ben ankete katılmıyorum" diyemezsiniz. DİE'nin eve bıraktığı deftere, patates, soğan, elektrik, su, okul harçlığı, sigara, içki, eltinize alınan ev hediyesi, altın günü giderleri ya da memleketten gelen tarhanayı işlemek zorundasınız. Üstelik ay boyunca DİE'den gelecek anketörlere de iyi davranmanız gerekiyor.
AÇIKLANIRSA DA SUÇ
Okurlarımızdan biri bu yazıyı aldığında hafif bir tedirginlik yaşayarak bizi aradı. Çünkü görev tebliğ yazısında, "Soru kağıdına zamanında ve doğru cevap vermeyenler hakkında 219 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 36. maddesinin atıfta bulunduğu 53 Sayılı Kanun hükümlerine göre yasal işlem yapılmak zorunda kalınacaktır" yazıyordu. Biz de DİE Başkanı Doç. Dr. Ömer Demir ile konuştuk. "Nedir bu yasal işlemler?" diye sorduk. Demir, önce araştırmanın önemini anlattı "DİE'nin en önemli anketlerinden biri Hanehalkı Bütçe Anketi. Bu anketten elde edilen konular, ailelerin sosyal ve kültürel açıdan tüketim kalıplarında ve harcama alışkanlıklarında meydana gelen değişikliklerin izlenmesinde, tüketici fiyat indekslerinde kapsanan mal ve hizmet sepetinin güncelleştirilmesinde, ağırlıkların yenilenmesinde, yoksulluk sınırının belirlenmesinde ve gayri safi yurtiçi hasıla hesaplarında kullanılıyor. Bilgilerin eksiksiz olması DİE'nin hesaplayacağı yaşam seviyesi ve enflasyon rakamlarının da o kadar doğru ve güvenilir olmasını sağlayacak."
Ömer Demir, istatistik amaçlı anketlerin bütün dünyada gönüllülük değil zorunluluk esasına göre yapıldığını, aksi takdirde doğru verilere ulaşılamadığını belirtiyor. Peki ya gizli kalması gereken durumlar? Yani hane halkından biri alkolikse ya da uyuşturucu bağımlısı ise? O harcamaların deftere yazılması sorun yaratmaz mı? Demir, "Kişi gayrikanuni işler de yapsa, eroin de kullansa biz bunları ihbar etmeyiz. Bu suçtur. İstatistik amaçlı bilgiler delil yerine geçmez, ispat amacıyla kullanılamaz. Vatandaş dava etse kazanır. Vatandaş kendisi bir yıl sonra bizden istese, kendisine bile vermeyiz" dedi. Ve ekledi, "Korkmasınlar, bizden sır çıkmaz."
Cevaplamayana para cezası
Peki soruları cevaplamayana hangi yaptırım uygulanıyor? Esasen DİE'nin görevi üzüm yemek, bağcıyı dövmek değil. Ama sağlıklı bilgi toplamak da ancak yasal düzenlemelerle mümkün oluyor. DİE Başkanı Ömer Demir, "Biz hane halkını savcılığa bildirmeyi değil, ikna etme yolunu seçiyoruz. Ama para cezasının daha da ağırlaştırılması için de yasal düzenleme istiyoruz" diyor.
DİE Hukuk Müşaviri Türker Kaya da yaptırımlarını şöyle anlatıyor "DİE'nin görevlerini belirleyen 53 sayılı kuruluş yasası var. Bunun 30. maddesine göre ceza veriyoruz. Bilgi vermeyenlerle ilgili savcılıklara yazı yazılıyor. Bunun 1 haftadan 2 aya kadar hafif hapis ya da para cezası var. Hapis cezası genellikle verilmiyor, kanunun 119. maddesine istinaden, para cezası peşin ödenirse savcılık dava açmadan bu ceza tahsil edilir. Kişiye tabligat yapılıyor, 80-100 milyon arası bir cezası var. Ödemezse dava açılıyor ve iş mahkemeye gidiyor."
Haberleri gazete sayfası görüntüsünde okumak için
SABAH e-Medya"ya
tıklayın
|
|
|
|
