|
 |
|
Bu büyüme tartışılmalı
Sanayi 1.5 yıldır stoğa çalışıyor. Paranın bu kadar değerli olduğu ortamda bu stoklar niye ve nerede?
Dün açıklanan yılın ikinci üç aylık dönemine ait büyüme rakamları herkesi şaşırttı. Ekonomistlerin ortalama yüzde 6.4 diye tahmin ettikleri GSMH artışı ikinci çeyrekte yüzde 3.7 gibi düşük bir düzeyde kaldı ve beklentilerde büyük sapma gösterdi.
Geçen yıl büyüme rakamları beklenmedik şekilde iyi çıkıyordu. Bu yıl ise beklenmedik şekilde kötü çıkmaya başladı.
Halbuki üretim, tüketim, yatırım, piyasa canlılığı bakımından duyduğumuz, gördüğümüz, şahit olduğumuz büyüme daha yüksekti. Artan otomobil, beyaz ve kahverengi eşya satışları, kullanılan tüketici kredileri, ihracat artışı, Irak krizinin beklenenden erken bitmesinin getirdiği iyimserlik ortamında faizler ve kur düşerken insanların daha çok tüketmesi, daha çok üretmesi, sonuçta ortaya daha yüksek bir büyüme rakamının çıkması gerekirdi.
TÜKETİM KESİLDİ Mİ?
Ancak denilebilir ki, karşılaştırma yapılan bir önceki dönemde yüksek büyüme olduğundan bu çeyrek düşük çıktı. Yani matematiğin bir cilvesi. Bu bir ölçüde kabul edilebilir.
Fakat özel nihai tüketimin 2001 başından itibaren arka arkaya beş dönemdir eksi çıkmasından sonra düzenli bir artışa geçmesine ve ilk çeyrekte yüzde 6.5'lik düzeye çıkmasına ne demeli? Irak Savaşı öncesinde bu ülkenin insanları yüzde 6.5 tüketim artışını gerçekleştirirken savaşın bittiği, ekonomi programının rayına konulduğu, faizlerin ve dövizin düştüğü bir ortamda tüketim yüzde 2.5 artıyor. İşte büyümede tartışılması gereken konulardan biri bu.
Tartışılmalı, çünkü içinde bulunduğumuz yılın üçüncü çeyreğinin bitmesine 20 gün kaldı. Bu çeyrekteki tüketim ve üretim düzeyi en azından ikinci çeyreği geçecek. Üçüncü çeyrekte tarım sektörünün olumsuzluğu azalacak. Bunu da, tüketici fiyatlarının iki ay eksi çıkmasına yorumluyoruz.
ÜRETİMDE ÇELİŞKİ
Ekonominin üretim cephesinde tartışılması gereken bir başka konu daha var. O da sanayi üretimi verileri. İkinci çeyreği kapsayan nisanda yüzde 3.8, mayısta yüzde 4.9 ve haziranda yüzde 11.7 artan sanayi üretiminin ortalaması yüzde 6.8. Ancak gecikmeli açıklanan üçer aylık sanayi üretimi ki, eylül başında kamuoyuna duyuruldu, bu dönemki artışı yüzde 4.9 olarak verdi. Son olarak dün açıklanan milli gelir istatistiklerindeki artış yüzde 4.4 düzeyinde. İşte ikinci çeyrek milli gelirini bir hayli aşağılara çeken sanayi üretimi yüzde 6.8 yerine yüzde 4.4 çıkıyor. Niye aylık bazdaki veriler yüzde 6.8'i gösterir, üç aylık rakamlar yüzde 4.9'u işaret eder de, sonunda yüzde 4.4 çıkar? Bu da tartışılmalı. Bilerek bir hata yapıldığını sanmıyoruz ama "ölçüm, hesaplama yöntemi veya bir başka yerde eksiklik, hata mı var" diye sorgulanmalı.
NEREDE BU STOKLAR?
Sorgulanması gereken ve bir süreden beri şüphemi çeken bir başka kalem de, stoklar. Bu ne biçim bir stokçuluktur ki, reel faizlerin bu kadar yüksek olduğu, işletmelerin sermayeye bu kadar ihtiyaç duyduğu bir dönemde 1.5 yıldır sürüyor?
2002 başından itibaren açıklanan her üç aylık milli gelirde artışın belli bir bölümü stoklara yapılan üretimden ileri geliyor. Bu yılın ilk çeyreğinde üretimin yüzde 10.3'ü stoklara yapılırken ikinci çeyrekte bu rakam yüzde 11.9 olmuş. 1.5 yıllık stok toplanırsa milli gelirin yüzde 40'ına varıyor. Bu stoklar nerede? Hangi hesaplamalar böyle bir stoğu ortaya çıkartıyor? 2001 krizine kadar bu stoklar neredeydi? Bu da bir sorgulanmalı ve tartışmaya açılmalı.
Bu kadar tartışılacak konuya rağmen büyüme verileri yine de bir şeyleri gösteriyor. Büyümenin üçüncü çeyrekte ikinci çeyrekten daha yüksek çıkacağını tahmin ediyoruz. Yıllık bazda ise yüzde 7 civarında beklediğimiz büyümeyi revize ederek biraz düşürüyoruz. Bu şartlarda ancak yüzde 6'nın yakalanmasını mümkün görüyoruz. Bu da resmi hedeflerin ve beklenti anketlerine yansıyan ortamaların üzerinde.
Sonuç "El terazi, göz mizan" Türk Atasözü
Abdurahman YILDIRIM
Haberleri gazete sayfası görüntüsünde okumak için
SABAH e-Medya"ya
tıklayın
|
|
|
|
