|
 |
|
ABDURRAHMAN YILDIRIM
Son gelismeler dolarda trendi degistirebilir mi?
Dolardaki dusus, Merkez Bankasi'nin 18 Temmuz gunu 980 milyon dolara varan alimina karsilik pek durmamisti . Merkez Bankasi aldikca birileri satmis. Hazir alici varken belki elinde olmayan dovizleri satan da olmus. Cunku bankalararasi doviz piyasasinda 200-300 milyon dolarlik islem oluyor. Bunun bir anda milyar dolara cikmasi cok sasirtici. Demek ki, fiyatin yukari gitmemesini isteyen ve karsisinda hazir alici bulmusken satis yapan, doviz arzini bollastiran bir kesim var.
Dovizin bir anda bollasip bir anda ortadan cekilmesine dayanak olusturan ana kalemler siralanirsa tablo daha netlesir. Son yapilan revizyonlardan sonra yillik ithalat ve ihracat toplami 105 milyar dolara variyor. Turizm, isci dovizi, muteahhitlik, tasimacilik ve diger doviz girisleri ile yilda 120 milyar dolarlik doviz islem hacmi oldugu soylenebilir. Bu da ayda 10 milyar dolarlik bir akim demek. Is gunune de 500 milyon dolara yakin rakam duser. Sermaye hareketleri buna dahil degil.
* Herkes spekulator?- Bu buyuklukleri ortaya koyduktan sonra gelelim dovizde spekulasyon meselesine.
* Bu spekulasyonu yapanlar arasinda kur bu hafta artmayacaksa doviz ihtiyacini bugunden karsilamayanlar yer aliyor. Hemen herkes son ana kadar bekliyor. En iyi fiyattan islem yapmak istiyor.
* Ihracat dovizlerinin Turkiye'ye getirilmesini kurdaki beklentisine gore geciktiren veya one ceken var.
* Kurun dusecegini, artsa bile bunun faizlerin ve enflasyonun altinda kalacagini tahmin eden ithalatci bedelini sonra odemek uzere vadeli ithalat yapiyor. Nitekim trendin dondugu mart sonundan itibaren vadeli ithalatta onemli artis var.
* Kurun, enflasyonun veya faiz oranlarinin altinda kalacagini tahmin eden tasarruf sahiplerinden bazilari dovizini bozduruyor ve TL'ye geciyor. O da, spekulasyona katiliyor. Kurlarin artacagini dusunen de gidip doviz aliyor.
* Siyasi ve ekonomik istikrar ortaminda dovize birkac ayda bir sey olmayacagi kanaatine varan sirketler yurtdisindan borclaniyor.
* Cari islemlerde net hata noksan kalemi ocakta 661 milyon, subatta 1.102 milyon ve martta 1.126 milyon dolar eksi iken, nisandan itibaren 251 milyon, 671 milyon ve haziranda 1.588 milyon dolar fazla verdi. Yani kaynagi belirsiz bir para cikisindan kaynagi belirsiz bir para girisine donuldu.
* Tezkere korkusu- Merkez Bankasi'nin bir hafta once verdigi destek ise yaramamisti. Ancak bir hafta sonra doviz bu kez desteksiz yukselebildi.
Bunun ana nedeni Irak'a asker gonderilmesinin gundeme gelmesi. Yeni bir tezkere reddinin ABD'yle iliskileri daha da bozma olasiligi mali piyasalari korkutuyor.
* Gerekceler saglam olmali- Ihale yasasinda degisiklik yapma istegi, Imar Bankasi'ndaki riskin daha yuksek cikma olasiligi, cari islemler aciginin revize edilerek buyutulmesi, ek vergi yasalarinin iptali gibi gelismeler alt alta konulunca genel havayi bozan boyutlara variyor. Bu nedenle faiz ve doviz artti, borsa dustu.
Mali piyasalarda bir trend degisikligi icin, olumsuz gelismelerin daha da derinlesmesi gerekiyor.
Dovizdeki dusus trendinin sonlandirilmasi ve yeni bir cikis egilimi icin, gerekceler saglam ve kalici olmali. Burada belirleyici olacak gelisme, ABD, ile iliskilerin ne olacagi ve hukumetin ekonomide ne yapacagi. Bu olaylar durulmadan da, mali piyasalardaki dalgalanmalarin durulmasi beklenmemeli.
* Sonuc- " Olursa yedi cira yakar, olmazsa karanlikta yatar" Turk Atasozu
Milli gelire 33.5 milyar $'lik kur dopingi
Gecen hafta ekonomik verilere, parite ve kur revizyonu yapildi. Euro'nun dolara gore yuzde 20 deger kazanmasi ve TL'nin degerlenmesi sonucu 2003 icin ortalama dolar 1.752 binden 1.537 bine indirildi. Bu revizyonla milli gelir 33.5 milyar dolar artarak 233.8 milyar dolara cikiyor. Milli gelirdeki bu artis kamu borcunun milli gelire oranini dusuruyor. Bu da borclarin cevrilmesini kolaylastiriyor.
Cari islemler acigi 7.4 milyar, ihracat 43.5 milyar, ithalat da 61.5 milyar dolara cikarildi.
Ithalattaki revizyonun kur degisiminin de uzerine cikarilmasinda yurtici talebin canlanmasi etkili. Eger siyasi bir kriz yasanmaz ve hukumet de ekonomi programini devam ettirirse, bir sure sonra yukari yonde revize etme sirasi yuzde 5'lik buyume hedefine gelebilir.
Mesajlariniz icin:
ayildirim@sabah.com.tr
Haberleri gazete sayfasi goruntusunde okumak icin
SABAH e-Medya"ya
tiklayin
|
|
|
|
