Cheney'ın Ortadoğu notu 11 üzerinden 2

ABD Başkan Yardımcısı'nın Türkiye öncesi gittiği 11 ülkeden yalnızca ikisi, Irak harekatına onay verdi. Diğerleri ise "Önce Filistin" dedi

Amerika Başkan Yardımcısı Dick Cheney'in İngiltere'nin de dahil olduğu 12 ülkelik turu, dün akşam saatlerinde Ankara'ya gelmesiyle sona erdi. Ancak Cheney'in Ankara görüşmeleri dışındaki bölümleri, Washington'un hiç de arzu ettiği gibi geçmedi. Müttefik Arap ülkeleri dahi "resmi açıklamaları"nda olası bir Irak operasyonlarına karşı çıktı.

Cheney'in turu, 10 gün önce İngiltere'de başladı. Başbakan Tony Blair, Cheney'e harekatta destek vereceklerini açıkladı. Ancak kendi kabinesinde beklemediği bir direniş ile karşılaştı. İçişleri Bakanı David Blunkett, Başbakan'ı "Saldırı, bölgede infiale yol açar" diye uyardı. Uluslararası Kalkınma Bakanı Clare Short ise "Harekat aptallık olur. İstifa ederim" diye rest çekti. Cheney, İngiltere'den sonra Ortadoğu'da ilk olarak Ürdün'e gitti. Ancak burada Kral Abdullah'ın şok sözleriyle karşılaştı: Önce İsrail-Filistin çatışması durmalı. Ortadoğu iki savaşı kaldıramaz... Umduğunu bulamayan Cheney'in 3'üncü durağı Mısır oldu. Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek, harekata "şimdilik" gerek olmadığını, ABD'den harekattan önce Irak'a BM silah denetçilerini sokmanın yollarını bulmasını istedi.

En çetin görüşmeler ise Yemen'de yaşandı. Cheney, ülkeye "askeri ve ekonomik destek" teklif etse de Devlet Başkanı Ali Abdullah Salih, harekata onay vermeyeceğini dile getirdi. Cheney'in Umman gezisi ise sessiz sedasız sona erdi. Masirah Adası'ndaki ABD askerlerini ziyaret eden Cheney, Emir Quabus bin Sa'id'den "şartlı onay" aldı. Sa'id, harekatın bölge ülkelerde bir ayaklanmaya dönmemesini istedi. Cheney'in bir sonraki durağı Birleşik Arap Emirlikleri oldu. Şeyh Sultan el Nahayan, Cheney'e "İlk olarak Filistin'de kan dökülmesini durdurmalıyız" derken, Başkan Yardımcısı en büyük darbeyi Suudi Arabistan'da aldı. Arap dünyasındaki en önemli müttefiki, beklenmedik bir cevap hazırlamıştı: Harekat için topraklarımızı kullanamazsınız...

Prens Abdullah'ın bu sözleri sonrası Bush yönetimi Prens'i Teksas'a, Başkan'ın çiftlik evine davet etti. Bahreyn ve Katar'ın da Cheney'e tepkisi benzerdi: Önce Filistin... Cheney, Riyad'dan sonraki en büyük darbeyi ise 10'uncu durak, Kuveyt'te aldı. Saddam Hüseyin'le Körfez Savaşı'ndan bu yana yıldızı barışmayan Kuveyt yönetimi de harekata karşı çıktı: Harekat, Irak halkına acıdan başka bir şey vermez...

Harekata onay veren ülkeler:
* İngiltere (1 bakan harekata hayır derken, bir diğeri "istifa ederim" diye uyardı) ve İsrail

Harekata şartlı onay verenler:
* Umman (Harekatın bölgede bir ayaklanmaya yol açmamasını istedi)

Harekata şiddetle karşı çıkanlar:
* Mısır, Ürdün, Yemen, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan, Bahreyn, Katar, Kuveyt

İsrail Başbakanı: ABD'nin tüm kararlarına destek veririz
Türkiye öncesi İsrail'e giden Cheney'in ana gündem maddesi Ortadoğu barışıydı. Cheney, İsrail Başbakanı Ariel Şaron'la öğle yemeğinde buluştuktan sonra Filistin lideri Arafat'la görüşmek istedi. Ateşkes için Beytüllahim'den asker çeken İsrail yönetimi bu isteğe şiddetle karşı çıkarken, Cheney-Arafat görüşmesi başka bahara kaldı. "Ateşkes olursa, Arafat'ın gezi yasağını kaldırırım" diyen Şaron, Irak'la ilgili "ABD'nin terörizmle mücadele kapsamında alacağı her kararı destekleriz" dedi. Cheney ise Irak'la ilgili "Askeri bir karar almadık" dedi.