İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi'nin 'İşletme Matematiği' kitabının yazarı Prof. Dr. Yılmaz Tolunay'ın kitabında kullandığı ve tartışmalara neden olan örnek bana ABD'nde yaşadığım günleri anımsattı.
Önce kısaca örneği özetleyeyim:
"Türk öğrenci Mehmet lisansüstü eğitim amacıyla ABD'ye gider. Hikaye gereği Mehmet orada Mary ve Nancy adlı iki Amerikalı kızla karşılaşmaktadır. Küresel ortamda krizlerle büyüyen Mehmet'i ABD'nde gerçek piyasa ortamı beklemektedir. Örneğe göre Mary olgun bir kızdır ve klasiklerden zevk almaktadır. Mary ile 3 saat birlikte olmanın bedeli ise 12 dolardır. Nancy ise daha çok popüler eğlenceleri yeğlemektedir. Bu nedenle Nancy'nin maliyeti biraz düşmekte ve 8 dolar olmaktadır. İşin kalori tüketimi boyutu ise biraz değişiktir. Mary ile her buluşmada 5 bin kalori harcamak gerekirken hareketli kız Nancy ile bu 10 bin kaloriye çıkmaktadır. Gönül bütçesi 48 dolar olan Mehmet ise kız arkadaşlarına ayda en fazla 18 saat ve 40 bin kalori ayırabilmektedir."
YENİ MUTLULUK ÖLÇÜSÜ
Şimdi örnekle ilgili soruya bir göz atalım: Mary ile buluşmadan 6 birim ve Nancy ile buluşmadan 5 birim mutluluk bekleyen Mehmet sosyal yaşamını nasıl planlamalıdır?
Maksimum fayda kavramını irdeleyen bu soru tarz ve yaklaşımı nedeniyle çok eleştirildi. Sorunun sahibi 'İşletme Matematiği' kitabının yazarı Prof Dr. Yılmaz Tolunay aslında gençlerin hayal gücüne seslenmiş. Ama Mehmet'lere kendi deneyimimden hareketle kötü bir haberim var. Benim de faydalandığım AFS programları ile ABD'ye bir yıllığına gidecek öğrenciler kısa süreli bir oryantasyon kampına alınır. Kampta programın bir bölümünde kızlar ve erkekler ayrı ayrı toplanır. Deneyimli ve ABD'nde yaşamış AFS gönüllüleri erkekler grubuna, ABD'li kızların yıllarca Türk Mehmet hayaliyle yanıp tutuşarak beklemediklerini uygun bir dille anlatır.
ÖZEL İLİŞKİLER VE PİYASA
Diğer önemli nokta ise piyasa ekonomisine sahip ABD'nin genç kızlarının özel ilişkilerini ne denli piyasa ekonomisi çerçevesinde yürüttükleridir. Ne kadar hazır ve nazır beklemeseler de büyük bir olasılıkla esmer tenli olan ve 48 Dolar sahibi Mehmet'i sevecek ABD'li genç kızların kalori tüketimi tercihi yaparken başka kriterleri de olduğuna kuşku yok. 'Tamamen duygusal!' bir ortamda büyüyen Mehmet'in işi hiç de kolay değil.
