Birsen'e takas piyangosu

İMKB Başkanı Osman Birsen'in, yönetim kurulu başkanlığını yaptığı Takasbank'ın 70 trilyon liralık kârından 500 milyar liraya yakın prim alması bekleniyor
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) Başkanı Osman Birsen'in Takasbank'tan inanılmaz miktarda prim aldığı konuşuluyor. Borsa çevrelerinde uzun süredir kulaktan kulağa yayılan dedikodular dün haber sitesi Habertürk'te "İMKB Başkanı Osman Birsen'e 700 milyar kâr payı verildi" şeklinde duyuruldu. Birsen gerçekten söylendiği gibi yönetim kurulu başkanı olduğu Takasbank'tan 700 milyar lira kâr payı aldı mı?

Israrla aramalarımıza rağmen olayın tarafları Takasbank ve İMKB yönetimi sessiz kalmayı tercih etti. Telefonla ulaştığımız ve kurulduğundan bu yana Takasbank Genel Müdürü olan Emin Çatana ise çalışanlara ve yöneticilere dağıtılan ve jestiyon olarak adlandırılan prim bilgilerini kamuoyu ile paylaşmanın doğru olmadığını söyledi.

Konuya ilişkin yaptığımız araştırmada ortaya çıkan tablo ise şöyle:
33 trilyon lira sermayesi olan Takasbank'ın yüzde 22.6'sı İMKB'ye ait. İMKB Başkanları Takasbank'ın otomatik olarak başkanı seçiliyor. 11 kişilik yönetim kurulunda 4 kişi İMKB'den seçiliyor. İMKB elindeki A tipi hisseleri ile Takasbank'ı fiilen yönetiyor. Bankanın yüzde 47'si 27 adet bankaya, yüzde 30.3'ü ise 77 adet aracı kuruma ait. Banka özel statüye sahip. Yani kamu bankası değil. Ancak Sermaye Piyasası Kurulu gözetiminde bulunuyor. Mevduat toplamayan Takasbank hisse senet işlemlerinde saklama, takas ve hisse senetlerinin numaralandırılması işlemi yapıyor ve aracı kurumlara özel sektör bankaları ile eş faiz oranlarından kısa vadeli kredi kullandırıyor.

Takasbank'ın yönetimine 1995 yılından bu yana SPK'dan bir yönetim kurulu üyesi atanıyor. İşte bu yönetim kurulu üyesinin her yıl dağıtılan kârdan aldığı pay, SPK yönetiminin dikkatini çekiyor. SPK 2001 yılı sonunda başlattığı ve 2002 yılı sonunda tamamladığı bir inceleme ile şu karara varıyor:

"SPK üyesi, bir devlet memurudur. Bir devlet memurunun her ay ne kadar huzur hakkı alacağı Yüksek Planlama Kurulu kararına göre bellidir. Bu rakam ayda 200 milyon lirayı aşamaz. Dolayısıyla 200 milyon liranın üzerinde alınan miktar SPK'ya gelir kaydedilmek üzere iade edilmelidir" Doğrulattığımız kaynaklara göre bu SPK üyesi 2000 yılı için 20 milyar kâr payı aldı. Ve bunun 18 milyara yakın miktarı SPK'ya gelir olarak aktarıldı. SPK 1995'ten bu yana Takasbank'ta yönetim kurulu üyesi olarak çalışan tüm mensuplarının da aldıkları jestiyonu iade etmesine karar verdi.

Bankada kâr payı nasıl dağıtılıyor?
Takasbank'ın yıllık vergi sonrası net kârının yüzde 45'i "Garanti Fonu"na konuluyor. Geriye kalan miktarın yüzde 5.6'sı ise personele ve yöneticilere dağıtılmak için ayrılıyor. Kime ne kadar dağıtılacağını ise yönetim kurulu karar veriyor. Edinilen bilgiye göre 9 lüks makam otomobili olduğu için eleştirilen Osman Birsen ile aralarında bir adet lüks jeep'in de yer aldığı 4 makam aracı olan Genel Müdür Emin Çatana, yönetim kurulu üyelerinin aldığı jestiyonun 15 katı prim alıyor.

2001 yılında ise 70 trilyon lira net kâr açıklaması beklenen Takasbank, garanti fonuna ayrılan miktar düşüldükten sonra yaklaşık 2.5 trilyon lirayı prim olarak dağıtacak. Eğer yönetim kurulu, geçen sene uygulandığı ileri sürülen yöntemi sürdürürse, Birsen ve Çatana'nın alacakları prim 500'er milyarı geçecek. Bankanın 243 personelinin de 2 maaşa kadar prim aldıklarını belirtelim.

Yavuz SEMERCİ