Adam olan ile adam olamayan arasındaki fark yalnız "büyük" olaylarda değil, gündelik küçük olaylarda da ortaya çıkar. Adam olmak ve adam kalmak zor gibi görünür, ama adam olduğu için pişman olan da yoktur. Konfüçyüs "adamlık" için şöyle diyor:
"Adamlığı seven, adam olmayıştan nefret eder. Kim adamlığı seviyorsa, onun için artık daha ötesi yoktur. Kim adam olmayandan nefret ediyorsa, onun adamlığı o kadar kuvvet kazanır ve adamlığa yaraşmayan hiçbir şey ona yaraşmaz. Adam olmak için bütün gücünü harcayan bir kimsenin adam olmaya gücünün yetmediğini görmedim. Bütün gücüyle adam olmak isteyen, adam olur."
Adam olan ve adamlığını koruyan "ölümsüz"dür. Konfüçyüs şöyle diyor:
"Adamlık insanlar için su ve ateşten üstündür. İnsanların suya ve ateşe girdiklerini ve bu yüzden öldüklerini gördüm. Ama adamlığa girip de bu yüzden ölen kimseyi görmedim."
Adam olmanın göstergeleri vardır. Konfüçyüs bunları tek tek açıklıyor:
* Adam olan insan, dünyada hiçbir şeyin kayıtsız şartsız taraflısı ya da tümüyle düşmanı değildir. Onun kayıtsız şartsız taraflısı olduğu tek şey adalettir.
* Adam olan adam iç değerleri sever, bayağı adam dünya değerlerini sever. Adam olan adam kanun sever, ilke sever, bayağı adam her durumda göze girmeyi sever.
* Adam olan adam uysaldır ama kendini bayağılaştırmaz. Adam olmayan ise kendini bayağılaştırır, ama uysal değildir.
* Adam olan adam vakarlıdır, ama kendini beğenmiş değildir. Bayağı adam kendini beğenmiştir, ama vakarlı değildir.
Adamlık
