Borsa kazancına iki ayrı vergi

Borsada, 1999 yılında hisse senedi alıp-satanlar, önümüzdeki Mart ayı içinde, kazançlarını "yıllık gelir vergisi beyannamesi" ile beyan edip, üç taksit halinde gelir vergisi ödeyecekler.

Vergilendirme olayında, hisse senedi sahipleri, duruma göre "iki ayrı kazanç" elde etmiş sayılıyorlar. Bu kazanç;

1- Hisse senedinin, "alım-satımdan" elde edilen kazanç,

2- Hisse senedinin, "temettü" gelirinden elde edilen kazançtır.

Bunlardan, birincisi "Diğer Kazanç ve İratlar", ikincisi ise "menkul sermaye iradı" kapsamında vergilendiriliyor.

AlIm-satım kazancı
Hisse senetlerinin, iktisap (yani edinme) tarihinden itibaren "üç ay içinde satılması halinde", elde edilen kazancın, yüzde 45,9 oranı uygulanmak suretiyle, enflasyondan arındırıldıktan sonraki tutarın, 1999'da 3,5 milyar lirayı, 2000'de ise 4 milyar 375 milyon lirayı aşması halinde, "Diğer Kazanç ve İrat" olarak beyan edilmesi ve gelir vergisi ödenmesi gerekiyor. Hemen belirtelim, 2000 yılı için uygulanacak enflasyondan arındırma oranı, henüz belli değil. Bu yılın Aralık ayında açıklanması bekleniyor. Hisse senetlerinin satılması olayında, iktisaptan itibaren üç aylık süre geçtikten sonra, elde edilen kazancın tutarı ne olursa olsun, gelir vergisine tabi değil (GVK Geçici Md. 56/D-1)

1999 yılında, 3,5 milyar liralık kazancın, enflasyondan arındırılmadan önceki brüt tutarı ise 6 milyar 469 milyon 500 bin 924 lira oluyor.

Elde edilen kazancın, bu tutarı aşması halinde, yıllık gelir vergisi beyannamesi verilecek ancak enflasyondan arındırıldıktan sonra tutardan, 3,5 milyar liralık istisna düşüldükten sonra, kalan tutar üzerinden gelir vergisi hesaplanacak. 2000 yılı gelirlerinden ise, enflasyondan arındırıldıktan sonra 4 milyar 375 milyon liralık istisna düşülecek.

7 milyarlık temettüye vergi
Hisse senedi sahipleri, 1999 yılında elde ettikleri temettü geliri gayrisafi olarak 3,5 milyar lirayı aşıyorsa, bu gelirin tamamını 2000 yılı Mart ayında, beyan edecekler (GVK Md. 75/1 ve 86/c). Burada sözü edilen 3,5 milyar liralık tutar 1/3 oranındaki vergi alacağının da eklenmesi ile bulunan gayrisafi tutar oluyor. Elde edilen temettü gelirin 3,5 milyar lirayı aşması halinde, aşan kısmın değil, tamamının beyan edilmesi gerekiyor.
Yaptığınız hesaplamalara göre, 1999 yılında elde edilen temettü geliri 3,5 milyar lirayı aştığında, bu gelir yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecek ancak 7 milyar liraya kadar olan gelirler için, vergi alacağının mahsubundan dolayı, gelir vergisi ödenmeyecek.

2000 yılında elde edilen temettü geliri, gayrisafi olarak 4 milyar 375 milyon lirayı aştığında, tamamı 2001 yılı Mart ayında beyan edilecek. Burada, ele geçen tutarın 1/3'ü değil, "1/5'i oranında vergi alacağı" eklenmek suretiyle gayrisafi tutar bulunacak.

Örneğin 1999 yılında 3 milyar lira temettü geliri elde eden bir kişi, bunun 1/3'ü olan 1 milyar lirayı eklemek suretiyle bulduğu 4 milyar lirayı, 1999 yılı geliri olarak 2000 yılı Mart ayında beyan edecek. 2000 yılında da, 5 milyar lira temettü geliri elde eden birisi, buna 1/5 vergi alacağını ekleyerek, 6 milyar lira olarak beyan edecek.

Yukarıdaki açıklamalardan da farkedileceği gibi, borsadan hisse
senedi alanların, elde ettikleri gelire bağlı olarak, iki ayrı türden gelir etmeleri ve buna bağlı olarak da, gelir vergisi ödemeleri sözkonusu.
emettü geliri elde etmeyenler ya da borsa kazancı istisna sınırı içinde kalanlar, hiç beyanname
vermeyecekleri gibi vergi de ödemeyecekler.