En büyük 1000 yerinde saydı Türkiye büyümede patlama yaptı!
Geçen yıl yüzde 7.6 büyüyen Türkiye ekonomisinin en büyük bin sanayi kuruluşunun büyümesinin yüzde 2 olması "Büyüme nereden kaynaklanıyor" sorusunu İSO ve ülke gündemine tekrar getirdi.
2005'te Türkiye ekonomisinin yüzde 7.6, sanayi sektörününü ise yüzde 6.5 artmış olmasına rağmen Türkiye'nin en büyük bin sanayi kuruluşunun yüzde 2 civarında büyümüş olması Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) açıkladığı yüksek oranlı büyüme rakamını tekrar sorgulatıyor. Başta İstanbul Sanayi Odası Başkanı Tanıl Küçük olmak üzere ekonomistler çelişen verilere bir anlam veremiyor. 2005'te bin büyük sanayi kuruluşunun yarattığı katma değer Türkiye sanayi sektörü katma değerinin yüzde 55.2'sini oluşturduğu halde dev şirketlerdeki üretim artışının üçte bir oranında çıkmış olması nedeniyle TÜİK verilerinin doğru olması için toplam sanayide yüzde 6.5'lik artış olabilmesi için bin kuruluş içine girmeyen diğer küçük ve orta boy işletmelerin çok hızlı büyümüş olmaları gerekiyor. 2005'te ikinci 500'de yaratılan net katma değer sabit fiyatlarla yüzde 2, brüt katma değer ise yüzde 6.2 küçüldü. İlk 500'de ise net katma değer yüzde 9.6 oranında küçülürken brüt katma değer dolaylı vergilerin payının yüksek olması nedeniyle yüzde 1.3 oranında arttı.
ÖNCEKİ YILLARDA PARALELDİ İstanbul Sanayi Odası'nın açıkladığı bin büyük sanayi kuruluşu anketiyle devletin istatistik kurumunun açıklamalarının ilk kez bu kadar farklılık içermesi de büyüme rakamlarındaki kuşkuları artırıyor. 2004 yılında Türkiye sanayi sektörünün büyümesi yüzde 9.4 olurken, ilk 500 büyük sanayi kuruluşunun üretimden satışları da yüzde 18.1, ikinci 500'ün satışları ise yüzde 7.6 artmıştı. Bir önceki yıl Türkiye sanayi sektörünün yarattığı katma değer artışı yüzde 9.4 oranındayken bin büyük sanayi kuruluşunun büyümesi daha yüksek olmuş ve katma değer artışı yüzde 24.6 olmuştu. 2000 yılında yüzde 6.2 büyüyen sanayi endeksine paralel olarak yüzde 4.1 büyüyen ilk 1000 şirketin üretimi 2001 krizi ile reel
olarak gerilemiş ve sonraki yıllarda büyümeye parallel veya büyümenin üstünde bir performans göstermişti.
AÇIKLAMAKTA ZORLANIYORUZ Ekonomistler ilk 500 şirketin üretimden satışlarda yüzde 2.2, toplam satışların yüzde 2.9 büyümesine karşın ikinci 500 büyüğün büyümesinin üretimden satışta yüzde 1.9, ciroda ise yüzde 1.5'te kalması nedeniyle 2005'te Türkiye'de büyümenin büyük şirketlerden küçük şirketlere doğru azaldığını ortaya koyduğunu belirterek, ilk bin şirket dışındaki şirketlerin daha az büyüdüğünü tahmin ediyorlar. İkinci 500 büyükteki ana faaliyet geliri azalırken diğer faaliyet gelirleri arttı. Bu nedenle 2005 yılında faaliyet dışı gelirlerin dönem karı içindeki payı yüzde 52.8'den yüzde 76.7'ye çıktı. Bu ise üretimdeki olumsuz gelişmenin bir başka işareti olarak gösteriliyor.
İSO VERİLERİ DAHA GERÇEKÇİ İstanbul Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Başkanı Tanıl Küçük TÜİK ve İSO rakamları arasındaki farkı açıklamakta zorluk çektiklerini belirterek, "Bu durumda ilk 1000 içine girmeyen şirketlerin çok iyi performans gösterdiklerini düşünmekten başka çaremiz yok" diye konuştu. Bu çalışmadan elde edilen bulguların, birinci 500 büyük sanayi kuruluşu çalışmasından farklı bir tablo ortaya koymadığını belirten Küçük, ''Hatta ikinci 500 büyük sonuçları daha da olumsuz bir görünüm sergilemiştir. Kısaca 2005 yılı bin büyük sanayi kuruluşu açısından olumsuz bir yıl olmuştur'' dedi. Kadir Has Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Öztin Akgüç de milli gelir rakamlarının varsayımlarla yapılan tahminlere, İSO rakamlarının ise bilançolara dayandığını söyledi. Bilançoların daha doğru olduğunu düşündüğünü kaydeden Akgüç, "Çünkü hem vergi dairesine veriliyor hem genel kurullara sunuluyor. Geçen yıllarda iki veri arasında paralellik vardı. 2005'te bu kopmuş vaziyette. Türkiye'nin en büyük bin şirketi büyümüyorsa Türkiye'nin büyümesine imkan yok" diye konuştu.
