 ABD'yle ekonomik ilişkiler arzulanan düzeyde değil
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın bu gece başlayacak ABD gezisi öncesi, iki ülke arasındaki ekonomik ve ticari ilişkiler arzulanan düzeyi yansıtmıyor.
Son 5 yıla bakıldığında, ABD-Türkiye ticari-ekonomik ilişkilerinde ''2004 yılı hariç'' kayda değer bir farklılık görülmezken, Amerikan şirketlerinin doğrudan yatırımları, Türkiye açısından düşük kalmaya devam etti.
Önümüzdeki dönemde, ekonomik ilişkilerin ''katlanarak'' artması hedeflenirken, daha çok yatırım ve ticaret için çaba gösterilmesi gerekiyor. ABD'nin Ankara Büyükelçisi Eric Edelman'ın deyimiyle, burada en büyük görev ise ''iş dünyasına'' düşüyor. Türkiye'nin ABD ile olan ihracatının belli sektör ve ürün cinsleri ile kısıtlı oluşu, ticaret hacminin artmasını engelliyor.
ABD ürünlerinin Türk pazarına çok düşük gümrük vergileri ile girme hakkı bulunurken, ABD'nin Türk ürünleri için Gümrük Tarife ve kota gibi bir çok engeli bulunuyor. 1985 yılından beri bazı Türk ihraç ürünleri, ABD tarafından anti-damping vergisi ve telafi edici vergi soruşturmalarına tabi tutuluyor.
ABD-İsrail Serbest Ticaret Anlaşması'nın genişletilmesi yoluyla Türkiye'de kurulması planlanan Nitelikli Sanayi Bölgeleri'nde (NSB) üretilecek ürünlere, ABD'ye gümrüksüz giriş imkanı tanınması öngörülürken, uygulama Türkiye açısından içerik bakımından bir hayal kırıklığı oluşturdu.
Bunun nedeni, Ürdün ve Mısır örneklerinden farklı olarak tüm sanayi ürünlerinin NSB modeline dahil edilmemiş olması iken, NSB'ye dahil edilmeyen hassas ürünler arasında tekstil ve giysi, ayakkabı, el çantası, bavul, çalışma eldivenleri ve deri giysi yer alıyor.
ABD sanayi ürünleri için Türkiye, ortalama yüzde 5 gümrük tarifesi uygularken, ABD sanayi ürünleri için miktarla ilgili bir kısıtlama bulunmuyor ve ABD'nin hassas ürün olarak nitelendirdiği ürünlerde ABD'nin Türk pazarına girişi tam bir serbestlik içerisinde gerçekleşiyor.
Türkiye tüm bu noktalar doğrultusunda, İsrail ve Ürdün'deki gibi tüm sanayi ürünlerinin NSB'ye dahil olmasını öngören modelin kabulünü savunuyor.
Yatırımlara ilişkin sorunlara bakıldığında da, Türkiye'nin ABD'den istenen düzeyde yatırım çekemeyişinin en önemli nedenleri, ABD'li yatırımcılar tarafından ''uzun süre ülkede politik ve ekonomik istikrarın sağlanamaması, enflasyon ortamı, bürokrasinin tutumu'' gibi sorunlar olarak sıralanıyor. Ancak Türkiye son yıllarda, bu sorunların hallinde önemli ilerlemeler sağladı.
TİCARETTE ÖNEMLİ KALEMLER
Türkiye'nin 2004 yılında ABD'ye ihracatı 4.8 milyar dolar, ithalatı ise 4.7 milyar dolar olarak gerçekleşirken, bu yılın Ocak-Nisan döneminde ise ABD'ye ihracat 1.5 milyar dolar, ithalat ise 1.7 milyar dolar oldu.
Nisan ayı itibarıyla ABD, Türkiye'nin en çok ihracat yaptığı 4. ülke konumunda iken, ithalatta altıncı sırayı alıyor. Türkiye'nin ABD'den ithalatı ve bu ülkeye ihracatındaki sektörel dağılım incelendiğinde, ihracattaki ana kalemi tüketim malları oluştururken, ABD'den neredeyse aynı oranda ara malları ithal ediliyor.
Türkiye'nin ABD'ye ihraç ettiği ana kalemler arasında, ilk sırada sanayi ürünleri yer alırken, tekstil ABD'ye ihracatta önemli yer tutuyor. Tekstili demir ve çelik ürünleri, kıymetli taşlar, metaller izliyor.
ABD'nin Türkiye'ye sattığı ürünler ise değişik sektörlere dağılırken, ABD'nin başlıca ihracatı hava taşıtları, pamuk, kazanlar ve makineler, hububat, plastikler, mineral yakıtlar, hayvansal ve bitkisel yağlar oluşturuyor.
İKİLİ ANLAŞMALAR
ABD ile Türkiye arasında ekonomik işbirliğinin alt yapısını oluşturan ikili anlaşmaların çoğu imzalanıp, yürürlüğe girerken, bunlar arasında en önemli sayılabilecek olanlar, Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması ve Türkiye ile ABD arasında Ticaret ve Yatırım İlişkilerinin Geliştirilmesine ilişkin anlaşmalar.
İki ülke arasında ayrıca, Savunma ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması, Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması, Bilimsel ve Teknik İşbirliği Anlaşması, Tarımsal İşbirliği Mutabakat Zaptı, Türkiye-ABD İş Geliştirme Konseyi kurulmasına ilişkin Mutabakat Zaptı, Türkiye-ABD Ticari Danışma Mekanizması kurulmasına ilişkin Mutabakat Zaptı, 1.Dönem Ekonomik Ortaklık Komisyonu Mutabakat Zaptı bulunuyor.
(AA)
|
