Özlenen tablo: Bono yatırımı hız kesti, krediye güçlü dönüş var

Bankalar 2004 yılında yeniden kredi açmaya ağırlık verdi. Özellikle özel bankalar Hazine kağıdına yatırımı durdurarak kredilere yüklenirken, kamu bankaları giderek daha büyük oranda devlet iç borçlanma senedi aldılar.
Bitişikteki tablodan izlenebileceği gibi, kriz sonrasında banka kredileri ilk kez sıçradı. Türkiye Bankalar Birliği'nin verilerine göre, kredi stoku 2004 yılında 33.9 katrilyon veya 27.6 milyar dolar arttı. Bankaların yurtiçi şubeleri yanında yurtdışı şubelerinden de açtığı krediler bulunuyor. Bu kredinin miktarı da 9.8 milyar dolar. Böylece bankacılık sisteminin ekonomiye açtığı toplam kredi büyüklüğü 69.4 milyar doları buluyor. Bunun 2004 yılı için beklenen GSMH'ya oranı ise yüzde 43.5 ve 1999'dan bu yanaki en yüksek düzey.

Kredi artışı katladı
Bankaların devlet iç borçlanma senetlerine yatırımı ise yavaşladı. 2004 yılında 33.9 katrilyonluk kredi artışına karşılık 16.8 katrilyonluk menkul kıymet yatırım artışı var. Yani kredi artışı menkul kıymet yatırım artışını ikiye katladı.
Bu durum, artış oranlarına da yansıdı. TL bazında toplam kredilerdeki artış yüzde 58 olurken, menkul kıymet artışı yüzde 17.1'de kaldı. Ekonomik büyümeyle birlikte bankaların kaynaklarını krediye tahsis etmelerine karşılık devlet iç borçlanma senetlerinden uzaklaşmaları özlenen bir tabloydu. Bu görüntü de 2004 yılından itibaren ortaya çıkmaya başladı.

Özel-kamu ayrımı
Bitişikteki tabloda ayrıntıları yer alıyor. 2004 yılında özel bankaların devlet iç borçlanma senetlerine yatırımları durmuş durumda. Sadece yüzde 1'lik artış var. Buna karşılık kamu bankalarının iç borç senetlerine yatırımı yüzde 33 oranında büyüdü ve ilk kez özel bankaların toplam menkul değerlerini geçti. Özel bankaların menkul değer toplamı 51 katrilyonda kalırken kamu bankalarının devlet iç borçlanma senedi yatırımı 61.2 katrilyona yükseldi. Yani özel sektör bankaları topladıkları kaynaklarla özel sektörü finanse etmeye, bunu kredi olarak kullandırmaya başlamış. Buna karşılık kamu bankaları da topladıkları paralarla ağırlıklı olarak devleti finanse etmeye yönelmişler.

Kredinin uzun ince yolu
Bu eğilimler sonucu kredilerin menkul değerlere oranı yüzde 60'dan yüzde 81'e yükseldi.
Bu oranın bire bir olması bankaların ne kadar kredi vermişse o kadar Hazine bonosu ve devlet tahvili yatırımı olduğunu gösterecek. Yarı yarıya duruma gelmek için bile alınacak yol var. Bu da ideal bir tablo değil kuşkusuz. Önemli olan banka bilançolarında kredilerin ağırlıklı olarak yer alması.
Normalleşme yolunda 2004 iyi bir yıldı, ama alınacak bir hayli mesafe olduğunu kabullenmek gerekiyor. Bu yol da, tıpkı iç borç sorununu rayına sokmakta olduğu gibi, uzun ince bir yol. Zaten birbiri ile de bağlantılı.

Sonuç
"Başlamak bitirmenin yarısıdır"
Yunanistan Sözü