kapat
   
SABAH Gazetesi
 
  » Yazarlar
    Günün İçinden
    Ekonomi
    Gündem
    Siyaset
    Dünya
    Spor
    Hava Durumu
    Sarı Sayfalar
    Ana Sayfa
    Dosyalar
    Arşiv
    Euro 2004
    Günaydın
    Televizyon
    Astroloji
    Magazin
    Sağlık
    Cumartesi
    Aktüel Pazar
    Bilgi ve Yaşam
    Otomobil
    Sinema
    Çizerler
    Kampüs
Bizimcity
Sizinkiler
emedya.sabah.com.tr
Google
Google Arama
 
Hincal Uluc @ SABAH
Tel:
0212 3544813
Fax:
0212 3544891
 
Bir tartışma.. Bir tanışma..
Necla Abla!..
Arkadaş ayağı ne iştir?..
SEVDİĞİM LAFLAR
BİZİM DUVAR

Bir tartışma.. Bir tanışma..

Türkçe'nin tek kural dışı (İrregular) fiili araştırmamızın en güzel yanı beni Sermet Sami Uysal hocamla tanıştırması oldu. Enfes bir yazı aldım ondan.. Sonra aradım.. Konuştuk.. Konuştukça daha da mutlu oldum.. Hoca müthiş.. Hoca harika bir dil uzmanı.. Tesadüf o günkü yazımda bir hataya dikkat etmiş. Minik.. Gözden kaçar.. Kaçırmamış.. "Aman hocam" dedim, "Ne olur.. Vaktiniz olursa, her yanlışımı yazın.. Öğrenmenin yaşı yok.. Öğreniriz.."
Nasıl sevimli, nasıl içten.. Kitapları da var, Türk dili üzerine.. "Aman bunlardan tedarik edelim" dedim.. Yolluyor.. 22 yıldır da Genel Yönetmenliğini yaptığı Arkadaş Türkçe Sözlük de nihayet tamamlanmış, basılmak üzere imiş.
Sermet Hocam, Sorbonne mezunu Dil ve Edebiyat Doktoru. Galatasaray Lisesi'nde, üniversitelerde dil öğretmiş bir uzman.. Hem de nasıl uzman..
İşte, Türkçe'deki tek kuralsız fiil hangisi tartışmamıza nokta koyan yazısı..

***

5 Haziran'daki "Başa Döndük" başlıklı yazınızda, "İ (-mek) ek- fiilini bilen tek kişi yok mu diye soruyorsunuz. Ayrıca da bu konuyu sevgili edebiyat hocanızla derste de konuştuğunuzu; "Mek/Mak" dışında bir de "kaybolmuş imek" bulunduğunu belirtiyorsunuz.
Aziz Uluç, "İ (-mek) ek-fiilinin dilimizden kaybolmayışının en büyük kanıtı, sizin o kısacık yazınızda-dilinize o kıvraklığı vermek için- en az üç dört kez kullanmış olmanızdır!.. (Gelin de Moliere'in sözünü anımsamayın!..)
"İ (-mek) ek-fiili, hem ad soylu hem de fiil soylu sözcüklerin sonuna gelebilir:
a)Ad soylu sözcüklerin sonuna: geniş zaman eki: "-dir/-di'li geçmiş zaman eki: "i-di"/-miş'li zaman eki: "imiş" biçimleriyle gelerek o sözcükleri "Fiilleştirir."
Bugün, hava güzel-dir / Dün, hava güzel i-di; i-miş. Bu ek fiil, başındaki sözcüğe bitişik yazıldığında, "kök'ü dü- şer; "ünsüz benzeşmesi'ne ve "ünlü uyumu'na uyan ekleri kalır:
Hava açık-TIR / açık-TI / açık-MIŞ / açık-SA.
Örneklerden de anlaşılacağı gibi, geniş zaman eki"-dir", eklendiği sözcü ğe zaman kavramı katmaz, anlamını berkitmeye yarar:
"Yalnız yaşamak için geldik bu dünyaya
Başka bir şey için değil
Mesut olabilmemiz için-DİR. (Muzaffer Tayyip USLU)
b)Fiillerin sonuna: ek-fiilin "-di'li geçmiş"; "-miş'li geçmiş" ve "-se" şart ekleri ulanarak bileşik fiiller oluşturur. Bileşik zamanlı fiillerde, ek-fiil bitişik yazıldığında "kök'ü yine düşer.. Bileşik zamanlı fiiller 3 çeşittir:
1)Hikaye bileşik zamanı: bakar idi/ bakar-dı; geldi i-di/ geldiydi. Bu ek, "emir" den başka bütün kiplere gelir. Emir'e gelmeyişinin sebebi açıktır: Emir söylendiği anda ortaya çıkar; "geçmiş"le ilgisi olamaz.
"Atatürk'ün bir sözü vardı Yediveren gülü gibi açardı. Atatürk'ün bir atı vardı Eti'lerden beri yaşardı." (Melih Cevdet Anday)
2)Rivayet bileşik zamanı: Gider imiş/ gider-miş; alacak i-miş/alacakmış. "Doğacak-mış gibi bekler anası." (Ali Ay)
3)Şart bileşik zamanı: Aslında "se/sa" şart bileşik ekinin "zaman'la ilgisi yoktur. Bu kipteki bileşik fiiller; bir işin yapılışını, diğer bir işin yapılışına şart koşarlar: seviyor i-sen / seviyorsan: sevdi i-sen/ sevdiysen aldı i-se/ aldıyse.

YAZARIN ÖNCEKİ YAZILARI
 Antalya'da bir vali..   / 16-06-2004
 Dünya devleri arasında bir Türk!..   / 15-06-2004
 Arkadaş.. Dost.. Sevgili..   / 13-06-2004
 Bir tartışma.. Bir tanışma..   / 12-06-2004
 Biz niye gittik Monaco'ya?   / 11-06-2004
 Süreyya Ayhan gerçeği..   / 10-06-2004
 Foçalılar kurdu.. Sonra Barbaros saldırdı!..   / 09-06-2004
 "Dinler savaşmaz, politikacılar savaşır!.."   / 08-06-2004
 Gel dosta gidelim gönül!..   / 06-06-2004
 Papa niye yeri öpüyor?..   / 05-06-2004
ERGUN BABAHAN
Teröre azmettirmek.
Ortada tuhaf bir durum var.
ERDAL ŞAFAK
Çelmenin adresi

AB'nin Türkiye için kader zirvesine...
AHMET HAKAN COŞKUN
Gül'ün başarısı
Tam da İslam ülkelerinin en büyük...
MEHMET BARLAS
Savaşın bittiğini bilmeyen Japon askerlerine...
ALİ KIRCA
Hoşça kal kardeşim!..
Bugün gidiyor işte... İzmir'e,...
SAVAŞ AY
Bu memleketin çocuğu olmaktan gururluyum!..
ŞU ...
ÖMER LÜTFİ METE
Yeni yüz eskidi, astar duruyor
DÜNYANIN en çok...
REFİK DURBAŞ
Çankırı üniversite istiyor
SELÇUK Üniversitesi...
HINCAL ULUÇ
Teşekkürler Şarık Ağabey.. Teşekkürler..
Nerdeyse 20...
İki golde Fener'e
İki golde Fener'e
Transferde hız kesmeyen Beşiktaş dün iki bomba daha patlattı...
Şampiyon Memo
Şampiyon Memo
Mehmet Okur, Detroit Pistons formasıyla NBA şampiyonu olurken, bu...
Eski DEP'liler şehit evinde
Eski DEP'liler şehit evinde
Leyla Zana, şehit annesinin elini öptü, acılı babaya sarılan Selim...
Savcılar avukata tepeden bakamayacak
Savcılar avukata tepeden bakamayacak
TCK'dan sonra CMUK da çağdaşlaşıyor. "Savunma hakkı"nı güçlendiren...
İstanbul NATO zirvesine hazır
İstanbul NATO zirvesine hazır
NATO Organizasyon Komitesi Başkanı Büyükelçi Umur Apaydın, 'sıfır...
Çocuklar Türkiye'de babalarıyla kalacak
Çocuklar Türkiye'de babalarıyla kalacak
Alman vatandaşı Emel Övüş ve polis memuru Kubilay Bilinmez çiftinin...
 
    Günün İçinden | Yazarlar | Ekonomi | Gündem | Siyaset | Dünya | Televizyon | Hava Durumu
Spor | Günaydın | Kapak Güzeli | Astroloji | Magazin | Sağlık | Bizim City | Çizerler
Cumartesi | Aktüel Pazar | Bilgi ve Yaşam | Sarı Sayfalar | Otomobil | Dosyalar | Arşiv
   
    Copyright © 2003, 2004 - Tüm hakları saklıdır.
MERKEZ GAZETE DERGİ BASIM YAYINCILIK SANAYİ VE TİCARET A.Ş.