Petrol Piyasası ve İran depremi

Kendi ihtiyacını dahi temin edecek kadar petrol üreten bir ülke olmayan Türkiye, petrol piyasasında her yıl milyar dolarla ifade edilen vergi kaçaklarıyla karşılaştı. Buna rağmen de, bir türlü yasal düzenleme yapılmadı, petrol piyasasını kontrol altına alacak adımlar atılmadı. Zira yasal düzenleme yapılmaması, birilerinin menfaatine olduğundan bilinçli bir tercihti. Fakat, 20 Aralık 2003'te Resmi Gazete'de yayınlanan Petrol Piyasası Kanunu, yılların tortusunu alacak zorunlu bir adım olarak görülse bile, yasanın ciddiyetle hayata geçmesi için menfaat lobileriyle bir süre daha uğraşılması gerekiyor. Akaryakıt istasyonları için talep edilen yazar kasalara itiraz edenlerin seslerinde bu lobilerin etkisi var mı? Dikkatle incelenmeli. Tek başına, ana dağıtım şirketlerini kontrol altına almak yeterli değil. Zira, denizden kaçırılan kaçak yakıtların bayilerden pazarlandığını bilmeyen yok. Yine bayilerden 50 milyon TL karşılığında alınan akaryakıt için, 100 milyon TL'lik fatura talep edilmesinin de Türkiye'de zor olmadığı ortada. Petrol Piyası Kanunu'un, Hazine'ye önemli bir girdi sağlayan vergilerin toplanmasında önemli bir kontrol mekanizması olacağı bir kenara, şimdiye kadar Türkiye içinde petrol araştırması yapacak bir çok yabancı girişimci için kapalı, ne olacağı belli olmayan bir ülke pozisyonunu ortadan kaldırıp/kaldırmayacağı sorusuna ne kadar cevap verdiğine de bakılmalı. Kanunun amacı şu; 'Yurtiçi ve yurtdışı kaynaklardan temin olunan petrolün doğrudan veya işlenerek güvenli ve ekonomik olarak rekabet ortamı içerisinde kullanıcılara sunumuna ilişkin piyasa faaliyetlerinin şeffaf, eşitlikçi ve istikrarlı biçimde sürdürülmesi için yönlendirme, gözetim ve denetim faaliyetlerinin düzenlenmesini sağlamak.' Bir adım daha atıp, Türkiye'de petrol arayacak olan kuruluşlara yeni kapılar açılabilir mi? Ya da bu açıdan eksiklikler neler, tesbitinde fayda var. Ancak, her şeye rağmen, zorla da olsa böyle bir kanunun çıkarılması önemli bir gelişme. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'na kanunun hayata geçirilip, geliştirilmesinde önemli görevler düşüyor. 2004 yılı bütçesinde 20 katrilyona yakın bir rakam petrol ve doğalgaz ürünlerinden alınacak özel tüketim vergisinden bekleniyor. Ancak, Türkiye'de petrol ürünlerinden alınan verginin, maliyeti artırarak üretimi etkilediği ve ihraç ürünlerinin rekabetini önemli oranda düşürdüğü gerçeği de söz konusu... 2002 yılında 23.7 milyon ton ham petrol ithal eden Türkiye 2003'de 30 milyon ton civarında ithalat gerçekleştirdi. Milyar dolarlık pazarın rekabete açılmasının, kaliteli ürünü ve daha kontrollü bir piyasayı da beraberinde getireceğini söyleyebliriz.

İran depremi ve biz
İran-Türkiye ilişkilerinin iyi gittiği bir dönemde, komşuyu deprem vurdu. Bizdeki tedbirsizliğin, yüzeyselliğin daha kötüsü İran'da ortaya çıktı. Fakat, Türkiye yaşadığından ders almadığı gibi bu depremi de başka yerde oluyormuş gibi telakki ediyor. Benim yaşadığım, İhlas Holding tarafından yaptırılan İhlas Marmara Evleri'nde, afetlerle ilgili hiç bir düzenleme yok. Hatta, binlerce dairenin yer aldığı sitenin önemli eksikleri var. Mesela, blokların yangın merdiveni bulunmuyor. Sığınakları, İçişleri Bakanlığı'nın mevzuatlarına ve kanunlara aykırı bir şekilde, kapıcı dairesiyle birlikte gelir getirsin diye kiraya verilmiş. Sitenin alt tarafında ise LPG depoları ve doğalgaz ana iletim boru hattı var, ama kaza anında sığınacak yer yok. Kaygan zemin üzerine kurulmuş İhlas Marmara Sitesi böyle, İstanbul'un diğer tarafları nasıl acaba? Denetleyen, araştıran var mı?