Sermaye piyasasının geleceği müşteri sayısını artırmakta

Yandaki tablo 2003 yılında borsada aktif hesap yani gerçek müşteri sayısına göre yapılan bir sıralama. Tablo en çok müşteriye sahip 10 aracı kurumun 2003 yılı işlem hacimlerini gösteriyor. Sermaye piyasasının gelişimi açısından olayı tabana yaymak çok önemli. Bu açıdan küçük-büyük demeden bu piyasaya müşteri getirmek teşvik edilmeli. Bu sıralamaya göre, ortaya çıkan sonuçlar şöyle:

* İlk 10 aracı kurum toplam müşterilerin yüzde 70'ine sahip. Ancak aynı aracı kuruluşlar işlem hacminin yüzde 30'unu yapıyor. Müşteri sayısına göre sıralama yapıldığından ve küçük müşteriler fazla al-sat yapmadığından en fazla müşteriye sahip 10 aracı kurumun işlemlerdeki payı düşük.

* 10 aracı kurumun ilk 7'si bankalara ait. Yani müşteri tabanlı hisse senedi aracılığı bankaların eline geçmiş. İlk 10'da kalan aracı kurum sayısı sadece üç.

* Müşteri sayısında İş Yatırım yıllarca açık ara önde gidiyor. Borsanın toplam 1 milyon 108 bin 98 hesabının yüzde 37'si İş Yatırım'a ait. İş Yatırım, Türkiye'de sermaye piyasasının kurulmasına öncülük eden, Atatürk'ün de ortak olduğu İş Bankası'nın aracı kurumu. Geçmiş yıllarda bu misyonuna uygun davranarak sermaye piyasası müşterilerinin neredeyse yarısını kendine çekti. Türkiye'de ilk yatırım fonlarını, ilk gayrimenkul yatırım ortaklıklarını kurdu. ATM'lerden günün her saatinde yatırım fonu alış ve satışını bu kurum başlattı. Müşteri sayısının bu düzeye varmasında bütün bunların payı büyük.

* Bu yıl sıralamanın bir farkı daha var. En çok müşteriye sahip aracı kurum aynı zamanda ilk kez en çok işlemi yapan aracı kurum oluyor. Ben bunu sermaye piyasasının gelişmesi açısından önemli görüyorum. İş Bankası, İMKB faaliyete geçmeden önce ikinci el hisse senedi piyasasının merkezi durumundaydı. Kurulduktan sonra da, bu özelliğini ve pazarını korudu. Ancak bazı yıllar senenin 11 ayı önde giderken, son ay kendinden kendine işlemlerle başka aracı kurumlar öne geçti. 30-40 bin müşteriyle 400-500 bin müşterisi olan aracı kurum geçildi.2003'te kendinden kendine işlemler yok. En çok müşteriye sahip aracı kurum da, en çok işlemi yapıyor. Taşların yerine oturması açısından bu da önemli.

* İş Bankası'nın sermaye piyasalarında öncü olmasında 1988 yılından beri etkili olan, Aracı Kurumlar Birliği'nin, Kurumsal Yatırımcılar Derneği'nin, Borsaya Kote Şirketler Derneği'nin kurulmasında öncü olan Yusuf Ziya Toprak yılbaşında emekliye ayrıldı. Bayrak değişiminin ardından İş Bankası'nın bu alandaki öncülüğünü koruyup korumayacağı, yeni bir atılım yapıp yapmayacağı, Banka'nın geleceği açısından da önemli. Çünkü, İş Bankası'nın iştirakleriyle ilişkilerini, sermaye piyasasındaki etkinliği, bu piyasanın gelişmesi ve sonuçta İş Bankası'nın iştiraklerini halka açarak satması belirleyecek.

* Sermaye piyasası sadece paralı azınlığın arenası değil. Orta ve küçük tasarruf sahiplerinin de katıldığı, içinde geniş halk kesiminin bulunduğu bir piyasa. Ancak o zaman sermaye piyasası bir anlam kazanıyor ve gerçek fonksiyonunu yerine getiriyor. Küçük tasarruf sahiplerine önem veren, geniş kitleleri bu piyasaya çekecek yatırım fonları ve yatırım ortaklıkları gibi toplu yatırım araçlarını etkin işleten kuruluşların önümüzdeki dönemde pazar payı daha da artacak. Sermaye piyasasının geleceği de burada zaten.

*Sonuç- "Temelsiz bina tez yıkılır" Türk Atasözü

Hisse senedinde top 10 aracı
Aracı kurum---Aktif müşteri sayısı---Yıllık işlem hacmi (Trilyon TL)
1 İş Yatırım - 410.119 ----------------14.800
2 Ak Yatırım--- 76.271 ----------------- 9.215
3 Yapı Kredi Yatırım --- 66.231 --------12.296
4 Garanti Yatırım ------ 63.242 --------12.306
5 Vakıf Yatırım ------- 34.234 --------- 2.199
6 Oyak Yatırım ------- 32.909 ---------10.052
7 Gedik Yatırım ------- 28.245 ---------- 5.196
8 Global Yatırım ------ 25.244 --------- 11.257
9 Eczacıbaşı Yatırım - 22.851 --------- 3.492
10 Koç Yatırım ------- 22.581 --- --------7.099

*İlk 10 toplamı
Aktif müşteri sayısı --- Yıllık işlem hacmi (Trilyon TL)
781.927 --------------- 87.912

*117 aracı toplamı
Aktif müşteri sayısı --- Yıllık işlem hacmi (Trilyon TL)
1.108.098 ------------- 292.949

*İlk 10'un toplamdaki payı %
Aktif müşteri sayısı --- Yıllık işlem hacmi (Trilyon TL)
70.5 ------------------- 30.0
Kaynak: İMKB ve Takasbank