Mali varlıklar 250 milyar $, mevduatın yerini bono aldı
Ne döviz, ne borsa hiç bir yatırım aracı devlet iç borçlanma senetlerinin büyüme hızına yetişemedi. İMKB'nin faaliyete geçtiği 1986 yılından bu yana ana yatırım araçlarının dolar bazındaki büyüklüklerini karşılaştırdık.
18 yıllık dönemde en büyük artışı 34 katlık büyüme ile devlet iç borçlanma senetleri yaptı. 1986'da 4.1 milyar dolarlık büyüklüğe sahip Hazine bonosu ve devlet tahvili hacmi, bitişikteki tablodan da izlenebileceği gibi, 2003 sonunda 139.6 milyar dolara ulaştı.
İç borçlanma senetlerinin GSMH içindeki payı yüzde 15'den yüzde 56'ya çıktı. Mali varlıkların yarıdan çoğu bono-tahvilden oluşuyor. 18 yıllık sürede pazarını büyüten diğer bir yatırım aracı döviz mevduatı. Enflasyona karşı koruyucu olarak tutulan döviz mevduatının artışı 15 kat.
Buna karşılık TL mevduatın pastadaki payı hızla geriledi. Toplam tasarruflar içinde GSMH'ya oranı bakımından yüzde 65'lik paya sahip TL mevduatı 2003 sonunda yüzde 20'nin altına indi. Bir anlamda yerli para cinsinden mevduatın yerini devlet iç borçlanma kağıtlarına yatırım aldı.
Toplam tasarruflar 18 yıllık sürede milli gelire göre çok daha hızlı büyüdü. Bunda elbette yine iç borçlanmanın büyük etkisi var. 1986'da 26 milyar dolar ile milli gelirin yüzde 33'ü düzeyindeki mali varlıklar, 18 yılda 250 milyar dolara ve GSMH'nın yüzde 105'ine vardı. 18 yılda GSMH 76.7 milyar dolardan 3.1 katlık artışla 238.1 milyar dolara çıkarken, toplam mali varlıklar 9.6 kat büyüdü. Enflasyon tek haneli seviyelere iniyor. Dolar kuru ilk kez bu kadar düşüyor. Halk mevduata değil, bonoya yönelmiş. Bu durum, yatırım araçlarının paylarının orta ve uzun vadede değişeceğinin göstergesi.
