|
 |
|
MEHMET ALTAN
Özgür üniversite için bir öneri...
AB üyeliği için yapılan hazırlıklar Türkiye'yi hızlı bir demokratikleşme sürecine yöneltti.
Ne var ki, üniversiteler konusunda bu süreç patinaj yapıyor.
Dünkü rektörler komitesi, bugünkü Anıt-Kabir yürüyüşü, konuyu laiklik-şeriatçılık zeminine taşıyor. Halbuki, üniversitelerin temel sorunu, 12 Eylül rejiminin ürünü olan düzenlemelerden kaynaklanmakta.
Türkiye, neredeyse ittifakla, YÖK'ün mevcudiyetinden şikayetçi. AK Parti'nin gerekli hazırlıkları önceden yapmaması, evrensel akademik özgürlük anlayışından hareket etmek yerine mevcuda endeksli kalması, çağdaşlaşmayı amaçlayan bir siyasi iradeyi ortaya koyamaması, konuyu hem gerginlik yaratan bir mecraya çekiyor, hem de çözümsüz bırakma gayretlerini güçlendiriyor.
****
Ortada, yürürlükte olan 2547 sayılı yasaya alternatif olarak hükümetin hazırladığı bir tasarı var. Bu tasarı hükümetle üniversiteler arası kurulda yeniden gözden geçiriliyor.
Ancak bu çalışmaların, hem çok yavaş yürüdüğü, hem de dünkü açıklamaların da netleştirdiği gibi özgür bir üniversite hedefi yerine mevcudu koruma-korumama ekseninde döndüğü hissediliyor. Bu çıkmazı aşmak için sorunun özgür üniversiteyi oluşturmak olduğunu yeniden hatırlamamız gerekiyor.
Konuyla ilgili olarak TÜSİAD da çözüm önerilerini kitaplaştırdı. Açıklanan öneriler dünkü Radikal'in manşeti idi. TÜSİAD, üniversitelere "çerçeve bir yasa" öneriyor. Hükümetin hazırlattığı tasarıyı da "tepkili ve felsefesiz" olarak eleştiriyor. Diyalog ve sükunet öneriyor.
****
TÜSİAD yeni bir çerçeve yasa önerisi yaptığı raporunda YÖK'ü şöyle eleştirmekte "YÖK elbisesi 1990'larda dar gelmeye başladı." YÖK'ün dar geldiği çoğunluğun kabulü ise bunun için bir anayasal değişikliğe ihtiyaç var.
Çünkü, 1982 Anayasası, askeri darbenin lideri Kenan Evren'in cumhurbaşkanlığına göre dikilmiş bir elbise. Nitekim, YÖK'ün varlığını anayasanın 130 ile 131. maddeleri oluşturuyor.
YÖK düpedüz bir anayasa sorunu.
Üniversiteler konusu, bu maddelerle tamamıyla toplumun iradesinin dışına çıkarılmış. Üniversiteler tümüyle YÖK'ün ve cumhurbaşkanının iradesine devredilmiş. Oluşum zihniyeti de askeri darbenin mantığına göre şekillenmiş.
Bu iki maddeyi lağvetmeden özgür bir üniversite oluşturma imkanı yok. Demokratikleşmeyi hedef alan bir iktidarın, yapacağı ilk iş, anayasadaki bu iki maddeyi toptan ortadan kaldırmak olmalı. Bu noktada AK Parti, yetersizlik ve hazırlıksızlıktan kaynaklanan bir kararsızlık gösteriyor.
12 Eylül rejiminin kurumsal yapısına yönelik bir değişim yankısız kalmaz. Demokratikleşmeden yana olan bir insanın ya da kurumun, anayasanın YÖK'le ilgili maddelerinin değişimine karşı çıkması beklenemez. Muhtemelen böyle bir girişime CHP de yardım eder.
****
Anayasayla ilgili değişim sırasında, yine askeri darbenin çıkardığı 2547 sayılı şimdiki üniversiteler yasası yerine, belki de TÜSİAD'ın da önerisini kapsar şekilde, darbe öncesindeki 1750 sayılı yasa zemininde uzlaşma sağlamak daha çabuk ve kolay olabilir.
AB'nin Bologna ve Berlin Deklarasyonları, OECD'nin üniversitelerin özerkliğini tayin eden sekiz kriteri, bir önceki yasayı zenginleştirecek, daha demokratikleştirecek ve günümüze uygun hale getirecek değişikliklere yol gösterir. Türkiye bir çalkantı geçirmeden, üniversitelerini, AB standartlarında bir özerkliğe ve özgürlüğe taşır.
Üniversite, özgürleşemediği için sıkıntı çekiyor. Buradaki tartışmanın özü, özgürlük sorunu. "Atatürkçü müsün, cemaatçi misin" tartışması, fayda sağlayan, sorunu çözen bir tartışma değil. Bu, sadece YÖK'ün mevcut haliyle korunmasına ya da çok ufak makyajlar yapılmasına yol açar. Halbuki, konunun özü saptırılmazsa, çözüm de hızlanacak.
Anayasanın 130 ve 131. maddelerini kaldırmalı, mevcut 2547 sayılı yasanın yerine de bir önceki yasanın zemininde yapılacak, günümüze uygun düzenlemeleri koymalı...
Bu, bu kadar zor ve karmaşık mı?
Bu değişiklikle üniversite özgürlüğünün yolunu açabiliriz. Üstelik de, deli saçması tartışmaları, alt düzey polemikleri ve askeri zihniyeti meşrulaştıran tutumları izlemekten kurtuluruz.
Haberleri gazete sayfası görüntüsünde okumak için
SABAH e-Medya"ya
tıklayın
|
|
|
|
