|
 |
|
Bir ilanın perde arkası
Pancar üreticilerinin dün gazetelerde tam sayfa ilanı yayınlandı. İlanda sıralanan sorular ve sorunlar, herhalde geniş kitlelere bilmece gibi geldi.
Oysa Anadolu'nun çığlığı o. Ve kaçınılmaz bir değişimin, hatta dönüşümün sancılarını yansıtıyor.
İlanda şöyle deniyor "Bazı çevrelerin çabalarıyla pancar şekeri kotaları azaltılırken, nişasta kökenli şekerlerin kotası yüzde 10'dan 15'e çıkarılıyor. AB'de nişasta kökenli şekerlere tanınan kota yüzde 2 iken ülkemizde yüzde 10. Bu yüksek kota sonucu 528 bin ton şeker stoku oluştu..."
Bu cümlelerin ardındaki kavgayı anlatalım...
Türkiye'de 75 yıl boyunca şeker pancarı üretimi teşvik edildi. Girdi sübvansiyonları yapıldı, destekleme alım fiyatları uygulandı, prim ve tazminat ödendi, ithalat kısıtlamaları ve yüksek gümrük tarifeleriyle korundu. Kısacası ne arz-talep dengesi gözetildi, ne de dünya fiyatlarıyla orantılı maliyet hesabı yapıldı. Çünkü "ekonomik" değil, "siyasal" tercihti o politikalar.
Her şeyin bir sonu var. Pancar üreticileri için bu tatlı dönem 2001 kriziyle bitti. Türkiye IMF'nin kapısını çalınca "köklü reform" koşuluyla karşılaştı. "Her alanda" köklü reform... Tarım dahil...
Kemal Derviş imzalı ve 2001 Nisan tarihli ilk Niyet Mektubu'ndan bugüne kadar IMF'ye gönderilen tüm belgelere bakın; hepsinde "Tarımda yeniden yapılanma" başlığı altında amaçlar ve uygulamaların anlatıldığı geniş bölümler bulacaksınız.
Devlet yerine piyasa
Hazine Müsteşarlığı o dönemde hazırladığı, "Tarım sektöründe reform" raporunda, "Bundan böyle tarım politikaları hükümet politikası değil, devlet politikası olacak" diyor ve yeni Şeker Kanunu'nun ilkelerini sıralıyordu
* Şeker üretimi ve arzında istikrarı sağlamak için fabrika bazında 5'er yıllık kotalar belirlenecek.
* 2002'den itibaren destekleme fiyatı ve alımı yapılmayacak, ilk kotalar dağıtılacak.
* Pancar fiyatları her yıl şeker fabrikası işletmeleri ile üreticilerin mutabakatına göre belirlenecek.
* Şeker satış fiyatları, şeker fabrikası işletmeleri tarafından serbestçe tespit edilecek.
* Devlet pancar taban fiyatı ve şeker satış fiyatına karışmayacak. Fabrikaları özelleştirip şeker piyasasından çekilecek. Piyasalar libere edilecek.
Yeni politikaları uygulamakla görevli Şeker Kurumu oluşturulması da öngörülüyordu.
Bu reforma gerekçe olarak bir de örnek veriliyordu "Dünya piyasalarında şekerin tonu 200-250 dolar, Türkiye'de maliyeti 650-700 dolar. Stokların eritilmesi için maliyetin çok altındaki fiyattan ihracatın Hazine'ye yüklediği görev zararı 2001'de 400 trilyon lira..."
İzoklikoz ne demek?
Yasa bu ilkelere göre çıktı, ancak bir "yenilik" daha vardı Alternatif şekerler de belirli bir kotayla sisteme dahil ediliyordu. Bunlar nişasta kökenli tatlandırıcı olan glikoz şurubundan "İzoklikoz"a kadar gidiyordu. En önemlisi sonuncusuydu. Çünkü glikoz, tamamlayıcı tad, o ise pancar şekerine alternatif şekerdi ve hammaddesi mısırdı. İzoklikoz zamanla şekerin yerini alırsa, çok farklı bir tabloyla karşılaşılacaktı Mısır üretimi yetersiz olduğu için ithalat patlayacaktı. Birgün ihtiyaca yetecek üretime ulaşılsa bile, bunun katma değer ve istihdamı, yok edilen şeker pancarı sektörünün yanında devede kulak kalacaktı.
İşte şimdi o günlere geldik. Şeker pancarının maliyeti 100 bin lira, alım fiyatı 88 bin 800 lira. 2003 pancar üretim kotası 13.5 milyon tondan 10.3 milyon tona düşürüldü, fabrikalara "Sakın geçen yıldan fazla şeker üretmeyin" talimatı verildi.
Buna karşılık nişasta bazlı üretim kotası yüzde 50 artışla 234 bin tondan 351 bin tona çıkarılıyor. Bu da nişasta kökenli şeker üreten fabrikaların (çoğu yabancı sermaye) daha yüksek kapasiteyle çalışmaları, ona bağlı olarak daha çok mısır ithal edilmesi, özelleştirme kapsamındaki pancar şekeri fabrikalarının durma noktasına gelmesi, pancar üreticilerinin de başka alanlara itilmesi demek.
Küreselleşmeye uyum sağlamak çok zor!
Mesajlarınız için:
esafak@sabah.com.tr
Haberleri gazete sayfası görüntüsünde okumak için
SABAH e-Medya"ya
tıklayın
|
|
|
|
