Kadınların kafasını karıştıran madde

Medeni Kanun'daki evlilikte edinilen malların paylaşımına ilişkin düzenlemenin nasıl işleyeceği kafalarda soru oluşturdu.Boşanma halinde kadına da hak verilmesini öngören maddenin 2003'ten sonra geçerli olması boşanmış kadınları düşündürüyor
TBMM'de 76 yıl sonra Türk medeni hayatında "milat" sayılan yeni düzenlemeler ile evlilik sistemi tümüyle yeniden düzenlendi, evlilik sırasında edinilen malların boşanma halinde eşler arasında "eşit" biçimde paylaşılması hükme bağlandı. Ancak Medeni Kanun Yasa Tasarısı'nda evlendikten sonra sahip olunan malların paylaşımı ile ilgili bölümler kafa karıştırıyor. Boşanma halinde kadına da pay verilmesini öngören maddenin ancak 1 Ocak 2003'ten geçerli olacak olması daha önceden boşanmış kadınları düşündürüyor. Milletvekillerinin çoğu da söz konusu maddenin geçmişe yönelik yürümesi önerisine karşı çıkıyor.

Kadın araştırmaları uzmanı avukat Nazan Moroğlu Medeni Kanun'la ilgili kafayı kurcalayan sorulara şöyle açıklık getirdi: "Günümüzde mal varlıklarının yüzde 97'si erkeklere kayıtlı olduğu göz önünde tutulursa mal ayrılığı sisteminin kadınları mağdur ettiği görülür. Bu nedenle tasarıda eşlerin evlilik süresince kazandıkları her şeyin evlilik sona erince eşit paylaşma amacı ile değişiklik yapıldı." Moroğlu, 10 soruda yeni mal rejimini şöyle anlattı:

10 SORUDA MAL REJİMİ KANUNU
1- Yürürlükteki Medeni Kanun'da mal ayrılığı nasıl uygulanıyor?

Yasal Mal Rejimi uygulanıyor. Mal kimin üzerineyse, ayrılık halinde mal o kişiye kalıyordu. Ayrıca sözleşmeyle yapılan 'Mal Birliği' ve 'Mal Ortaklığı' rejimleri de uygulanıyordu.

2- Peki, yeni Meden Kanun'da mal rejimi nasıl öngörülüyor?

Yasal mal rejimi olarak 'edinilmiş mallara katılma' söz konusu. Sözleşmeli seçimlikler ise 'Mal Ayrılığı', 'Paylaşmalı Mal Ayrılığı' ve 'Mal Ortaklığı' esaslarına dayanıyor.

3- Yeni Medeni kanunla belirtilen bu rejimler ne zaman yürürlüğe girecek?

Yürürlüğe giriş tarihi kesin belli değil. Ancak söylenen 1 Ocak 2003 tarihinden sonra yasal mal rejimi yürürlüğe gireceği.

4- Yeni evliler ya da evli olanlar hangi mal rejimi kabul edeceğini ne zamana kadar bildirmek zorunda?

Eğer yasa 2003'ten itibaren yürürlüğe girerse, 1 yıl içinde eşler noterde istedikleri mal rejimini seçebilirler. Yeni evlenenler ise evlenme memurluğuna yazılı olarak seçtikleri mal rejimini bildirmek zorundalar.

5- Bir yıl içinde eşler seçtikleri mal rejimini beyan etmezlerse kanuni durum nasıl işleyecek?

Bu sorun göz önünde tutularak, medeni kanuna yeni bir madde eklendi. Maddeye göre, evli olanlar 1 yıl içinde seçtikleri bir mal rejimini bildirmezlerse, kanunen 'Edinilmiş Mallara Katılma' rejimine tabi tutulacaklar.

6- Peki eşlerden biri, notere başvurarak, 'Paylaşmalı Mal Ayrılığı' rejimini seçmek istiyor. Diğer eş ise karşı çıkıyor. O zaman ne olacak?

Böyle bir durumla karşılaşıldığında eşler evliyken mahkemeye başvuracak ve eşlerden biri 'Paylaşmalı Mal Ayrılığı' rejimini seçtiyse, hakime bunun nedenlerini bildirecek. Mahkeme de kimin haklı olduğuna dair bir karara varacak."

7- Özellikle kadın kuruluşları, Edinilmiş Mallara Katılma' rejiminin geriye doğru işlememesini sert bir şekilde eleştiriyor. Bu nasıl işleyecek?

Bu yasa 2003'ten sonraki mal edinmeleri kapsıyor. Yani 1983'te evlenen bir çift boşanma kararı alırsa, bugüne kadar edinilen mallar eski medeni kanuna göre paylaştırılacak. Yani mallar kimin üzeriyse, mal onun olacak..

8- Bir örnekle açıklar mısınız?

1983'te evlenen çift 1996'da bir ev aldı diyelim. O ev erkeğin üzerine. Bir de 2003 yılının Nisan ayında bir ev aldı. Eğer bu çift boşanırsa; 1996 yılında alınan evin tamamı erkeğin olacak; 2003 Nisan'ında alınan ev ise 'Edinilmiş Mallara Katılma' esasına göre eşit bir şekilde paylaştırılacak.

9- Yani kadın 1996 yılında alınan evle ilgi hiçbir hak iddia edemeyecek?

"Evet. Zaten sorun da buradan kaynaklanıyor. Kanun tüm evliliği kapsıyor olsa, bütün mallar eşit bir şekilde paylaştırılacaktı. Sonuçta bunca yıl eşitlik mücadelesi veren başta kadın kuruluşları ve 17 milyon evli kadının haklı beklentileri boşa çıktı.

10- Eşlerden birine kalan miras paylaşım içine giriyor mu?

Miras, Yeni Medeni Kunun çerçevesinde 'Kişisel Mallar' sınıfına giriyor. Bu yüzden paylaşma kapsamı dışında tutuluyor.

Tabii ki eşit paylaşım ilkesini benimsiyorum
En çağdaş ve demokratik rejim olduğu için tabii ki, edinilmiş mallara katılım rejimini tercih edeceğim. Mevcut Medeni Kanun'da yer alan mal ayrılığı rejimi, bazı bürokratların ve hocaların Türkiye'ye özgü olarak düzenledikleri bir rejim. Şu ana kadar bir uygulaması olduğunu sanmıyorum.

Boşanmak şirket tasfiyesinden zor
Boşanma halinde malların paylaşımı, hangi malların ortak paylaşıma dahil olacağını tasnif etmek çok zor olacak. Öyle ki boşanmak, bir anonim şirketi tasfiye etmekten daha zor hale gelecek. Üstelik yasa bu rejimin, mevcut evliliklere yürürlük tarihinden itibaren geçerli olmasını öngörüyor.

BÜLENT GÜNAL