  
Medyada global kriz
11Eylül saldırısının etkileri bütün ülkelerin ekonomilerinde yaşanırken, ilk "ağır yara"ları alan sektörlerden biri de medya oldu. Medyaya yönelik doğrudan zarar, reklamverenlerin, biraz da psikolojik nedenlerle harcamalarını düşürmesiyle, gazetelerin ve televizyonların gelirlerinde hızlı azalmalar olarak ortaya çıktı.
Batı basını, zaten kendi dışındaki genel ekonomik sorunlar ve özellikle Amerikan ekonomisinin durgunluk dönemine girmesiyle sıkıntılı bir dönem yaşamaya başlamıştı. Reklam harcamalarında görülen toplam yüzde 1-2'lik azalma, öncelikle daha küçük yayınları etkiliyordu. Bunun somut örneği günlük gazete sayısının azalmasında görülüyor.
Amerika Birleşik Devletleri'nde beş yıl önce 1.520 günlük gazete yayınlanırken, bu sayı bugün 1476'ya indi. Avrupa Birliği ülkelerinde de üç yıl önce 1.135 olan günlük gazete sayısı 1.120'ye indi. Kapanan her gazete en az üç yüz kişinin işsiz kalması anlamına geliyor.
FT'nin küçülme planı
Batı'da son on yılda televizyon yayıncılığındaki gelişmeler, dijital teknolojinin imkânları ve yeni medyalardaki gelişme de yazılı basının genel reklam pastasından aldığı payı azalttı. On yıl önce Batı'da genel olarak reklamın yüzde 40'ına sahip olan basının payı yüzde 31'e kadar indi.
11 Eylül saldırısının ardından büyük reklam kayıpları bütün Batı basınında yaşandı.
Amerikan gazeteleri zorunlu olarak sayfalar eklediler, özel ekler çıkardılar, olayları geniş biçimde aktarma ve yorumlama görevlerini yaptılar. Bütün bunlar da her birinin maliyetlerinin, tiraj artışılarıyla karşılanamayacak ölçüde artmasına yol açtı.
Aynı durum Avrupa basınında da yaşandı. İngiltere'nin en köklü ve dünyadaki en etkili ekonomi gazetelerinden biri olan Financial Times hemen bir "küçülme planı" hazırladı. Financial Times'ın sahibi olan Pearson grubunun bütün Avrupa'da gazeteleri vardır, Amerika'da okul kitapları alanında en büyük yayıncıdır; ayrıca, Penguin yayınevinin, The Economist dergisinin sahibi, RTL televizyonunun ortağıdır. Grubun geçen yılki kârı 500 milyon dolar oldu. Reklam gelirlerindeki azalmanın süreceğini düşünen Financial Times, 500'ü gazeteci olan 900 çalışanından 150'sini erken emeklilik ve anlaşma yoluyla çıkartmak için sendikalarla görüşmelere başladı.
11 Eylül, krizin tuzu biberi oldu
Bütün dünyada 15 bin çalışanı bulunan uluslararası haber ajansı Reuters, abone gelirleri azalacağı için üç ay önce 1.100 kişiyi işten çıkarmıştı. Yine aynı gerekçeyle 500 çalışanını daha çıkaracağını ilan etti.
Fransız gazeteleri de azalan reklam gelirlerinin açığını kapatabilmek için hemen zam yaptılar. Fransız gazeteleri yaklaşık 1 dolara satılıyor. Mütevazı olanaklar ve ölçülerle etkili bir gazete olmayı başaran Liberation, 2001 yılında 36 milyon dolarlık reklam geliri bekliyordu, ancak 20 milyon dolar sağlayabileceği anlaşılınca yeni bir yapılanma planı uygulamaya kondu.
Türkiye ise zaten en ağır ekonomik krizi yaşadığı için, medya vahim bir tabloyla karşı karşıyadır. 2000 yılında Türkiye'deki toplam reklam harcamaları düşmedi, bir önceki yıl düzeyinde, 1.1 milyar dolar olarak kaldı. Geçen yıl sonunda ağır krize girilmesiyle birlikte Türk medyası büyük bir maddi darbe yedi. 2001 yılında medyanın toplam reklam geliri ancak 500 milyon dolar olacak. Türk medyası için 11 Eylül saldırısı, krizin ancak tuzu biberi oldu.
|
Magazin
