  
Dövizle alışveriş suç mu?
Türkiye'de otomobilden saate, kiradan maaşa kadar onlarca ürünü dolarla ya da markla almak mümkün. Ancak yerleşik kişilerden yapacakları işlemler nedeniyle döviz kabul edilmesi "kambiyo suçu" olarak kabul ediliyor
Bilmiyorsanız, bu yazıyı dikkatle okuyun. Çünkü, çok kişi işin farkında bile değil. Özellikle son yıllarda, sadece mal satışı değil, kira ve ücretler de, TL'ye olan güvenin azalması nedeniyle, döviz olarak ödenir oldu. Oysa bunların hepsi de suç!.. Nitekim, Merkez Bankası da, 16 Mart 2001'de, bu durumu iki sayfalık bir genelge ile açıkladı.
Vitrinlere bakıyorsunuz, etiketlerde mal bedeli dolar, mark ya da frank olarak yazılı. Saat, gözlük fiyatı mark ya da frankla, ithal otomobil bedeli markla, gayrimenkul, müşavirlik hizmetleri, ihale, kira ve ücretler dolarla ifade ediliyor. Mobilya, ayakkabı, pırlanta daha neler neler... Futbolcular, sanatçılar ücretleri dolar üzerinden alıyor. Oysa İngiltere'de mark, Fransa'da sterlin, Almanya'da dolar, ABD'de liret ya da diğer yabancı paralar üzerinden belirlenen etiketlere, ücrete ya da kiraya rastlamak mümkün değil...
DÖVİZ KABUL ETMEK SUÇ
Bu arada, çok kişinin bilmediği bir yasak var. O da, satılan mal, hizmet, ödenen ücret ya da kira karşılığı döviz kabul edilmeyeceği ile ilgili. 1567 Sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun'a göre; Türkiye'de yerleşik kişilerin, Türkiye'de yerleşik kişilerden, yapacakları işlemler nedeniyle döviz kabul etmeleri mümkün değil. Kabul edilmesi halinde "kambiyo suçu" işlenmiş oluyor.
Yargının görüşü de bu yönde. Yargıtay'a intikal eden bir olayda Yargıtay 9'uncu Ceza Dairesi Temmuz 1995'te; "Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın 4/c maddesi uyarınca, dışarıda yerleşik olmayan kişilerden hizmet ve mal alım-satımı karşılığı döviz kabul edilmesinin mümkün olmadığı" kararı var.
Döviz karşılığı TL verilebilir
Karardan ve bunun dayanağı olan 1567 Sayılı Yasa ile 32 Sayılı Kararın 4/c maddesinden de farkedileceği gibi, Türkiye'de yerleşik kişilerin; satılan mal, yapılan hizmet, ödenen ücret ya da kira karşılığı olarak, Türkiye'de yerleşik kişilerden döviz kabul etmeleri yasak. Ancak, bedelin döviz cinsinden belirlenmesi ve dövizin ödeme tarihindeki TL. karşılığı olarak mal, hizmet, kira ya da ücret tutarının ödenmesinde yasal bir engel yok. Burada yasak olan, bedel olarak döviz kabul etmektir. Kambiyo suçu işlemek istemeyenlerin, bundan böyle döviz olarak tahsilat yapmamaları gerekiyor.
Şu anda, bu yazıyı okuyan çok kişinin "Ne zamandan beri suç işliyormuşuz da, farkında değilmişiz" dediklerini duyar gibiyim...İster inanın, ister inanmayın işin doğrusu burada açıkladığımız gibi...
Cezası 144 milyon lira!
Türkiye'de birçok kişi dövizle satış, kira ve ücret almanın suç olduğunu bilmeden dövizle mal satıyor ya da alıyor, kira ve ücret ödüyordu. Peki, "kambiyo suçu" olarak nitelendirilen bu olayın cezası neydi? Bu durumda "Hapis cezası" sözkonusu değil, ancak "para cezası" uygulanabiliyor.
* 1999 yılına kadar 5 milyon liradan 50 milyon liraya kadar ağır para cezası uygulanıyordu.
* 28 Şubat 1989 tarih ve 3521 sayılı Kanunla, bu cezalar artırıldı ve 375 milyon 750 bin TL. olarak belirlendi. Her yıl itibariyle de yeniden değerleme oranında yükseltilmesi öngörüldü.
* 1 Ağustos 1989'dan itibaren de, 4421 sayılı Kanunla, bu ceza 60 milyon liraya indirildi. Eğer ceza indirilmeseydi 2000 yılında yüzde 52.1 oranında artırılıp 571 milyon TL., 2001'de de yüzde 56 oranında artırılıp 890 milyon TL.'ye yükselecekti. Ceza indirilince, 1989'daki 60 milyon TL'lik ağır para cezası, 2000'de 92 milyon 760 bin TL.'ye 2001 yılında da 144 milyon 760 bin TL.'ye yükseltildi.
Buna göre, 2001'de, dövizle satış, kira ya da ücret kabul etmenin cezası 144 milyon 760 bin TL. O da, olay tespit edilebilirse...
|
Magazin
