IMF anlaşmasıyla takvime bağladığımız, yapacağımıza dair tahhütte bulunduğumuz bir düzine iş var. Programa güven kazandırma açısından hükümetin taahhütlerini ne ölçüde yerine getirdiği büyük önem taşıyor. Hem mali yardımın geri kalan taksitlerini alabilmek hem de içeride ve dışarıda güven sağlayarak ekonomiyi normale döndürmek için bu icraatların sorun çıkarılmadan hızlı bir şekilde yapılması gerekiyor.
Bir anlamda uygulamanın ilk haftalar ve aylarında vatandaş ve piyasalar hükümetin kararlılığını test ediyor.
Buna göre de, davranışlarını değişterebilecek, daha uzun vadeye gitme, TL'de kalma veya dövizden TL'ye geçme, yatırım ve üretim kararlarını verebilecek.
* İyi başlayamadık - Ancak anlaşma sonrası hükümet belli yasaları çıkarmada ve iş yapmada daha da zorlanmaya başladı. Yani ilk haftalar siyasi açıdan beklendiği gibi geçmiyor.
Siyasetteki bu gelişmelerin piyasalarda ve kamuoyunda yarattığı endişe ile ekonomide sapmalar meydana gelmeye başlıyor. Faizlerin 10 gün öncesine göre 30 puan yükselmesi ve sonra 15 puan düşmesi, doların 1.100'e indikten sonra 1.265'e kadar çıkması ve tekrar geri dönmesi, borsanın yüzde 24 düşmesi, kısaca piyasalarda yaşanan yüksek oranlı dalgalanma ve olumsuzluklar programa iyi başlayamadığımızın göstergeleri.
* Faiz neden yükseldi? ĞYeni Bankalar Kanunu çıkartılırken iki krizde özsermayesini tamamen yitirmiş ve yeni sermaye konulması şartı aranan bankacılık sisteminden mevduat dışındaki pasifleri üzerinden 1 milyar dolarlık vergi alınmak istenmesi, bankaların yeni dönemde davranışlarını değiştiren faktörlerden ilkiydi.
İç borçlanma senetlerindeki swap'ın cari kurdan yapılması ve bu anlamda bankacılık sistemine bir kolaylık sağlanmaması bankaların kulağına kar suyu kaçıran ikinci gelişme oldu.
BDDK'nın çeşitli kriterlere göre bankalardan sermaye artırmalarını ve rasyolara uymalarını istemesi üçüncü adım olarak sayılabilir.
İki kriz bankalara ayrıca riskleri öğretti. Risklerin gerçekleşebileceğini gösterdi.
Bunlara hükümetin programaya iyi başlangıç yapamaması da eklenince bankaların davranışları değişmeye başladı.
Depremi yaşamış olanların en küçük sarsıntıda gösterdikleri hassasiyeti şimdi bankalar iki depremi arka arkaya yaşamış bir sektör olarak gösteriyorlar. Bu da gayet normal.
Mevcut koşullarda vade uzatılmasına, faizlerin 70'lerin altına indirilmesine rıza göstermiyorlar.
Likit kalmayı ve kısa vadeli gitmeyi tercih ediyorlar.
Toplumun ve tasarrruf sahiplerinin davranışı da bankalardan farklı değil.
Bu durumda düğümü yine hükümetin icraatları çözecek.
* Daha rahat bir hafta - Eğer yeni bir bakan krizi, hükümette yeni bir sorun yaşanmazsa gelecek hafta mali piyasalar açısından daha rahat geçebilir.
Hafta başında açıklanacak enflasyon rakamları fiyatlara yansıtılmış durumda. Borç takası özellikle faizdeki gelişmeleri belirleme açısından önemli. Gerçekleşmesi bankaları ve Hazine'yi kısmen rahatlatacak.
19 Haziran'a kadar Hazine'nin sadece iki ihalesi var. Her ihalede asgari 100 trilyon lira borçlanacak. Yani ihalelere talep gelmemesi en azından 19 Haziran'a kadar sorun yaratmayacak. Bu koşullarda faizlerde çıkıştan çok gevşeme yaşanabilir.
* Borsada durum - Borsa 22 Mayıs'ta seans içinde 13.105 puanlık düzeyinden 31 Mayıs'ta 10.031 puana geriledi ve yüzde 23.45 değer kaybettikten sonra toparlanmaya başladı. Faiz ve dövizde dalgalanma olmazsa borsa yeniden 13 bin puanı geçmeyi deneyebilir. Yabancı yatırımcılar alıcı olarak yoklar ancak satıcı olarak da pek yoklar. Yani beklemedeler. Böyle ortamlarda meydan yerli spekülatörlere kalıyor. Koşullar uygun oldukça onlar da yukarıyı denemek isteyebilirler.
* Sonuç Ğ "Başarı tatlıdır ama çoğunlukla ter kokar" ĞAmerikan Atasözü
Magazin
