Program herkesi bağlıyor
Perşembe günü yaşananlar Türkiye için çok öğretici oldu. Yeni rejimin bu özelliğini uzun uzun anlatmıştık. Ama sözler yetmiyor. İnsanlar başlarına gelince çok daha iyi kavrıyorlar.
1995'ten Şubat Krizi'ne kadar Türkiye döviz kurunu denetim altında tutmayı tercih etmişti. Eski programda sistem daha da sertleşmiş, kurun önceden açıklanmasına geçilmişti.
Bu durumda, ekonomiyi olumsuz etkileyen bir olay kurda bir harekete yol açmıyordu. Hemen faizlere yansıyordu. Dolayısı ile TL faizlerinde çok büyük oynamalar görülüyor ama kur istikrarlı seyrediyordu.
Yeni rejim bu süreci tersyüz etti. Döviz kuru serbest bırakıldı. Para politikasının amacı faizlerin denetlenmesi şeklinde yeniden tanımlandı. Demek ki, bundan sonra tüm olumsuzluklar faizi ya çok az ya da hiç etkilemeyecektir. Buna karşılık derhal kuru kıpırdatacaktır.
Faiz oynaklığı ile kur dalgalanması arasında kamuoyu açısından çok büyük bir fark vardır. Geri planda TL'nin "dandik para" olması yatmaktadır. Ekonomide TL'nin pay ve önemi azalmış, yerini döviz almıştır.
Faizdeki dalgalanma vatandaşı doğrudan ilgilendirmemektedir. Sadece mali piyasalar ve dar bir çevre etkilenmektedir. Kur ise bütün Türkiye'nin güncel yaşamanın bir parçasıdır. Herkesi germekte, sinirlendirmektedir.
Yeni program bu bakıma çok avantajlıdır. En küçük bir sapmada, piyasaların tepkisi anında vatandaşın gündemine oturacaktır. Hata yapmanın görünen maliyeti çok yükselmiştir. Ve bedeli piyasa tarafından hemen tahsil edilmektedir.
Niyet Mektubu esastır
Niyet Mektubu açıklandıktan sonra programın üç temel ayağını vurgulamıştık. Tekrar hatırlatmakta yarar görüyoruz.
Birincisi, yapısal reformların hızlanmasıdır. Mektubun onaylanması için bir önceki programda söz verilen ama gerçekleştirilmeyen reformlar önkoşul haline getirilmişti.
Bakan Derviş bunu Washington'da yaptığı bir açıklama ile duyurmuştu. O zaman hükümet ortaklarından gelen olumsuz tepki piyasalarda tedirginlik yaratmıştı. Ne oldu? Direndiler ama bir sonuca ulaşamadılar. Sonunda hepsini yapmak zorunda kaldılar.
Bankacılık kesiminde geçmişten kalan sorunların çözümlenmesi yapısal dönüşümün en önemli unsurlarından biridir. Son krizlerin esas sorumlusunun bankacılık sektöründe biriktirilen sorunlar olduğu bilinmektedir.
İkincisi, bütçenin kelimenin tam anlamı ile disiplin altına alınmasıdır. Kamu kesimi faiz öncesi fazlası milli gelirin yüzde 5.5'una yükseltilmiştir. Bu yıl ekonominin küçüleceği düşünülürse, büyük bir mali çabaya tekabül etmektedir.
Paralelinde, "görev zararı" adı altında bütçeye kaynak koymadan bütçe dışı harcama yapma imkanı ortadan kaldırılmıştır. Hükümetin özellikle bu konudan çok rahatsız olduğu anlaşılmaktadır. Ama o dönem bitmiştir.
Üçüncüsü, para ve borçlanma politikası yeniden tanımlanmıştır. Faiz ve kurla ilgili bölümünü yukarıda açıkladık. Hazine'nin de borçlanmasını reel faizlerin düşmesini sağlayacak şekilde ayarlanması öngörülmektedir.
Program uygulanmalıdır
Uygulamanın her üç alanda da Niyet Mektubu'nun lafı ve ruhu ile uyumlu seyretmesi zorunludur. Birinde bile aksama olursa, kur oynar. Ekonomi tekrar kriz havasına geri döner.
Maalesef, şu ana kadar her üç alanda uygulama sorunları ortaya çıkmıştır. Tütün Kanunu'na muhalefet yapısal reform iradesi hakkında tereddüt uyandırmıştır. Kamu kesimi ücretleri ve buğday destek fiyatları daha ilk günden bütçe disiplinini bozma arayışlarına işaret etmiştir. Merkez Bankasının ve Hazine'nin son iki haftalık davranışları ise para programında öngörülenden farklı tavırlara tekabül etmektedir.
Tekrar etmek istiyoruz. Meclis, Hükümet ve bürokrasinin Niyet Mektubu'na harfiyen uyması son derece önemlidir. Evet, her üçü uygulamayı doğru yapmalıdır. Türkiye'nin hataya tahammülü yoktur.
Magazin
