İkinci Adamlar

"İkinci adamlar" üzerinden bir tarih kitabı yazılsa ne ilginç olurdu kimbilir...

"Birinciler"in gerçek ruh hallerini oradan okurduk.

Çünkü ikinci adamlar, birincilerin izdüşümüdür.

"Birinci adam"ı anlamak için seçtiği "ikinci"ye bakmak kafidir.

Meral Akşener'de Çiller gizlidir.

Hüsamettin Özkan'da Ecevit.

İnönü'de Atatürk...

Belki geçen hafta Cumhurbaşkanlığı genel sekreterliğine atanan Kemal Nehrozoğlu'nda da Ahmet Necdet Sezer'in ipuçları vardır.

***

"İkinci adam"ın yeteneği, "birinci adam"ın kendine güveniyle doğru orantılıdır.

O yüzden "yetenekli ikinci"lerin sırrını liderlerinin özgüven duygusunda aramak gerekir. Yeteneksizlerin nedenini ise birinci adamın koltuk hırsında...

Koltuk tutkunları yardımcılarından deha değil, sadakat beklerler. Çünkü "ikinci adam," sadece liderine kalkan olan bir paratoner değildir; aynı zamanda gizli rakibidir liderinin...

Birinci adam halef seçerken, kendi tolerans sınırlarını da ortaya koyar. Birincisinin korkuları, zaafları, ihtirasları, ikincinin kişiliğinde saklıdır.

Shakespeare, "Sezar"a zaferleri şerefine düzenlenen bir şölende şunları söyletir:

"Cassius çok düşünüyor, çok okuyor, sürekli gözlüyor, müzik dinlemiyor, nadiren gülümsüyor. Böyleleri tehlikelidir. İhtirasları yeteneklerinden büyüktür."

Ama Cassius'tan korkan Roma İmparatoru, sonunda hayran olduğu "sadık" Brütüs tarafından hançerlenecektir.

***

"Birinci Adam"la "ikinci adam" arasındaki ilişkinin labirentleri itaatin, itimadın, iftiranın, inancın, ihanetin taşlarıyla döşenmiştir.

Kimin ne zaman hangi taşa basacağı belli olmaz.

Çankaya'daki briç masasına Şeyh Sait isyanının şifresi ulaştığında Mustafa Kemal, bunu Başvekili Fethi (Okyar) Bey'e göndertmişti. Fethi Bey, oyunun en heyecanlı yerinde gelen şifreye şöyle bir göz atmış, "Sonra bakarız" deyip geri uzatmıştı. Mustafa Kemal bunun üzerine yaveri yanına çağırıp, "Şimdi bunu İsmet Bey'e götür" demişti. İsmet Paşa, şifreyi okur okumaz oyunu bırakmış ve iskemlesini çekip çare düşünmeye başlamıştı.

"İşte farkları" diye mırıldanmıştı uzaktan gözleyen Mustafa Kemal...

Bir hafta sonra "ikinci adam" koltuğuna İsmet Paşa yerleşmişti.

Aynı İsmet Paşa, yıllar sonra başvekillikten azledilip devrik bir adam olarak gittiği Ankara stadyumunda coşkuyla alkışlanınca korkuyla stadı terk edecek ve Meclis'te bu alkışların hesabını vermek zorunda kalacaktı.

***

"İkinci adam"a ışığa çıkmak değil, gölgede durmak yakıştırılır.

Mesaisinin çoğu, "birinci"nin açığını kapatmak, başarısını abartmak, koltuğunu kabartmakla geçer.

Hüsranlarda cesaretle, sorumluluğu yüklenir, ama zaferlerde tevazuyla kendini gizlemeyi bilir. Elleriyle hazırladığı zafer tacının, "birinci"nin başına takılışını sessizce alkışlar kenardan...

Olayların tam odağında olduğu halde fotoğrafların hep arka planındadır.

Bütün oyunu sırtında taşısa da, son sahnede olgunlukla kenara çekilmek ve alkışları başroldekine yöneltmek zorundadır.

Ancak gün gelir, hep gölgede yaşamanın ışıksızlığından körelir sadakati...

Her şeyi bilip söylememek, zaferler kazandırıp övünememek, "birinci" olabilecekken "ikinci"likle yetinmek, ezer kişiliğini...

Bilinçaltı taşar, birikmiş komplekslerini dışa vurur. Haksızlığa uğramışlık duygusuyla "Başrol benim hakkım" diye patlar.

Tarih, nadiren onlara "birinci adam" olma şansı tanımıştır. Çünkü birinci adam devrilince, ikincilerin üzerine düşer genellikle...

***

Geçmişimiz, birincileri varetmiş "ikinci adamlar"la, ikincilerin omuzunda yükselmiş "birinci adamlar"ın hazin hikayeleriyle doludur.

Onların ilişkileri üzerinden bir tarih kitabı yazılsa, o kanlı labirentlerde ne çok kırık kalp, gizli hınç, ezik kişilik, bastırılmış ihtiras ve saplanmış, saplanamamış hançer bulunacaktır kimbilir...