Örneğin, işçi bir hizmet akdine dayalı olarak 10 gün çalışmışsa 10 gün üzerinden, 25 gün çalışmışsa 25 gün üzerinden sigortalılığı yapılarak primi ödenmektedir. Doğal olanı da budur.
Ancak bu düzenleme çoğu kez istismar edilmektedir. Örneğin işçi 30 gün çalıştığı halde, sigortası daha düşük bir gün sayısıyla yaratılmaktadır. Oldukça yaygın olan bu uygulamanın yasalara aykırı olduğu açıktır. Çünkü bu davranışta bulunan işveren, bir yandan sigortalının prim ödeme gün sayısını eksik bildirerek, onun daha geç emekli olmasını sağlarken, öte yandan prim ve vergi kaybına da yol açmaktadır. Öte yandan ödenmeyen prim ve vergiler bu davranışta bulunan işverene haksız rekabet olanağı sağlamaktadır.
Bu sorunu aşmak için Sağlık ve Sosyal İşler Komisyonu'nda görüşülen tasarıya yeni bir hüküm eklenmiştir. Tasarı bu haliyle yasalaştığı takdirde, işveren ilke olarak yanında çalıştırdığı işçinin sigortasını 30 gün üzerinden yatıracaktır. Şayet işçinin sigorta primi 30 günlük yatmamışsa, işveren sigortalının 30 günden az çalıştığını kanıtlayan belgeleri prim bildirgesine eklemek zorundadır.
İşverenin sigortalının 30 günden az çalıştığını kanıtlayan belgeleri, SSK'ya bildirmemesi halinde, Kurum kendiliğinden 30 gün üzerinden prim tahakkukunu yapacaktır. Öte yandan, işverenin kuruma vereceği belgelerin kurumca geçerli sayılması gerekmektedir.
Tasarıya göre, Kurum bu uygulamanın usul ve esaslarını, yasa çıktıktan sonra 6 ay içinde çıkaracağı bir yönetmelikle belirleyecektir. Ancak madde düzenleniş tarzı itibariyle, Kuruma işverenler arasında ileride pekçok uyuşmazlığa kaynaklık yapacak gibi görünüyor. Çünkü maddede, işverenin işçinin 30 günden az çalıştığını kanıtlayacak belgelerin ancak kuruma geçerli sayılması halinde işleme konulmasını öngörmektedir.
İşçi emeklileri için geçerli olan bu yükümlülük, Bağ-Kur emeklileri için geçerli değil. Bu tasarıyla Bağ-Kur emeklilerine de (çalışmaları koşuluyla) sosyal güvenlik destek primi ödeme yükümlülüğü getirilmektedir. Tasarı yasalaştığında, çalışan Bağ-Kur emeklileri aldıkları maaşın yüzde 10'u oranında sosyal güvenlik destek primi ödeyecekler.
Avukatlar ve noterler de
Sosyal güvenlik destek priminin sadece Bağ-Kurlular değil, tasarı yasalaşırsa emekli olduktan sonra çalışmasını sürdüren avukat ve noterler de ödeyecekler.
Sorularınız ve Yanıtları...
* "5.3.1950 doğumluyum. 1.7.1981'de sigortalı olarak çalışmaya başladım. 5700 günün üzerinde prim ödedim. Ne zaman emekli olabilirim?"
Safiye Aydın / Bandırma
Sigortalılık süreniz 18 yıldan fazla. Prim ödeme gün sayınız da yeterli. Ancak 20 yıllık sigortalılık süresini henüz doldurmadığımızdan emekli olamıyorsunuz. Emekliliğiniz için bu süreyi tamamlamak zorundasınız.
* "24.4.1980 tarihinde Bağ-Kur'a kayıt oldum. Bu tarihten itibaren aralıksız prim ödüyorum. 20.7.1950 doğumluyum. Çıkacak yasaya göre ne zaman emekli olabilirim?"
Ahmet Çelik / İstanbul
Kesintisiz 25 tam yıl prim ödediğinizde 24.2005 tarihinde emeklilik için Bağ-Kur'a başvurabilirsiniz. Çünkü o tarihte, geçiş süreci için öngörülen 53 yaşını aşmış olacaksınız.
* "SSK emeklileri arasındaki dengesizlik gideriliyor mu? Bugün SSK'da 9 tür emekli var. Madem ki bir reform yapılıyor, bu dengesizlik de ortadan kaldırılsın."
İbrahim Birelma / İstanbul
Sayın Birelma, bu tasarının en önemli eksikliklerinden birisi maalesef bu. Geçen yasama döneminde bu sorunun çözümü için çaba harcandı. Hazırlanan tasarı Sağlık ve Sosyal İşler Komisyonunda görüşüldü. Ancak söz konusu tasarının yasalaşma şansı olmadı. Belirttiğiniz gibi, mademki reform yapacağız diye yola çıktık, bu sorunun da çözümlenmesi gerekirdi...
* "1.6.1997 tarihinde sigortalı oldum. SSK'ya 840 gün prim ödedikten sonra 30.9.1979 tarihinde ara verdim. 1.7.1997 tarihinden beri isteğe bağlı olarak sigortamı ödüyorum. 1956 doğumluyum."
Billur Akdoğan / İstanbul
Sigortalılık süreniz 20 yıldan fazla. Ancak prim ödeme gün sayınız düşük. Prim ödeme gün sayınızı 5000'e tamamladığınız gün emekli!olabilirsiniz.
* "15.9.1956 doğumluyum. İlk kez 5.9.1974 tarihinde sigortalı oldum. Bugüne kadar 6267 gün prim ödedim. Yeni tasarıya göre 1999 yılı içinde emekli olabilir miyim?"
Ergin Tepe / Ankara
Sayın Tepe, Parlamentoda görüşülen tasarı, aynen Genel Kurul'dan da geçer ve 5.9.1999 tarihinden bir gün sonra Resmi gazetede yayınlanırsa, 1999 yılı içinde emekli olabilirsiniz. Ancak kanun, 5.9.1999 veya daha önceki bir tarihte Resmi Gazetede yayınlanıp yürürlüğe girerse, 45 yaşını doldurduğunuzda emeklilik hakkını kazanabileceksiniz.
