Komünist Romanya'dan iç burkan bir kadın öyküsü

Cannes 2007'de beklenmedik biçimde bir Altın Palmiye alan Romen filmi, sinemalarımızda. Aslında pek de beklenmedik değil, çünkü baştan beri eleştirmenlerin yıldız tablolarında başa güreşmiş ve sonunda sık sık olduğunun tersine, büyük ödülü kucaklamıştı. Film, 1980 sonlarının henüz komünist olan Romanya'sında dokunaklı ve olasılıkla gerçek bir öykü anlatıyor. Yurtta aynı odayı paylaşan iki kız üniversite öğrencisinden biri, Gabita, hiç istemediği bir anda hamile kalır. Ona göre yapılacak tek şey kürtajdır. Ancak rejim kürtajı yasaklamıştır ve bu ancak yasadışı yollardan gerçekleşebilir. Gabita yakın arkadaşı Otilia'nın desteğiyle bu işi çözümlemeye çabalar. Ama iki kız için her şey zordur: Parayı denkleştirmek, kürtajı yapacak tek sözcükle iğrenç adamın cinsel isteklerine karşı koymak, normal ilişkilerini sürdürmek... Filmin en ilgiye değer yanı, artık AB üyesi olan Romanya'da genelde 'korkunç' diye hatırlanan komünist rejim ve diktatör Çavuşesku günlerini, kişisel ve bireysel bir hikâye aracılığıyla, radikal biçimde eleştirmesi. Çünkü ülkede yıllar boyu birkaç yüzbin kadının ölümüne yol açmış bu karar, tüm komünist liderler arasında en buyurgan ve zalimlerinden biri olan Çavuşesku'nun kolay kavranamaz uygulamalarından sadece biriydi. Kendi adıma, bir mimar olarak bir diğerini iyi hatırlıyorum: Bükreş kentinin göbeğinde, eski ve tarihi yapıları modern binalara yer açmak için yıkma olayını... Böylece film, görünürdekinin tersine, önemli bir siyasal yapıta dönüşüyor, bir tür 'iki genç kız' öyküsü, sağlam bir politik bildiri gücü kazanıyor. Oyuncular iyi, uzun planların içine dalan hareketli kamerayla çekilmiş görüntüler ilgiyi hep ayakta tutuyor. Ve yer yer, kolay unutulamayacak kimi sahneler var. Yine de film önlenemez bir alçakgönüllülük taşıyor. Ve bu temel nitelik, genelde hep 'başyapıt' sözcüğünü çağrıştıran Altın Palmiye deyimiyle pek bağdaşmıyor.

4 AY, 3 HAFTA, 2 GÜN * * *
(4 Luni, 3 Saptamani Si, 2 Zile)/ Yönetim ve senaryo: Cristian Mungui, Görüntü: Oleg Mutu, Oyuncular: Anamaria Marinca, Laura Vasiliu, Vlad Ivanov, Alexandru Potoceaan/ Romen filmi.