Ülke işgal edilirken, fotoğraf da çekmelisiniz

"Bir kadın bana Prag'da 40 yıl önce 'Biliyor musun, ülkeye Ruslar girdi' dediğinde, ona bunu üç kere tekrarlatmak zorunda kalmıştım. Kadın pencereyi açmıştı. Birden, tepemden uçaklar geçmeye başladı, hiçbir amacım olmadan, sürekli fotoğraf çekmeye başladım. O fotoğrafları çekmek zorundaydım. Bir dergide falan yayımlatmayı bir yana bırakın, benim memleketim işgal ediliyordu! Benim ülkemdi orası! Benim problemimdi ve bununla, fotoğraflarımla başa çıkmaya çalıştım. Olayların, Çek halkından da, benden de devasa olduğunun farkındaydım çünkü. Bir hafta içinde, hepimiz daha farklı davranmaya başlamıştık. Bu yüzden Rusya'nın Çekoslovakya işgali fotoğraflarımın, 2. Dünya Savaşı'ndan bu yana görüntülenen en önemli foto muhabirliği olaylarından biri olduğu yazılıp, çiziliyor. İnsanlar artık o ilk haftanın sonrasını anımsamak istemiyor. Dayak yediklerini anımsıyorlar zira. Bu bakımdan o döneme dair bir kitabın bugün Rusya'da da yayımlanacak oluşu, bir bakıma iyi bir şey. Bu olayın üzerinden 40 yıl geçmesine rağmen aslında hâlâ o kadar çok bilinmezi var ki. Kitap ABD'de basılırken, Milan Kundera'nın Varolmanın Dayanılmaz Hafifliği'nden alıntılar da yapılacak ve orada Kundera'dan alıntıyla, şu yazılı olacak: 'Rus İmparatorluğu, Kırım'daki Tatarlara, Litvanya'daki insanlara çok büyük suçlar işlemiştir.... Ama bunların fotoğrafları olmadığı içindir ki kanıtlamaz...' Kundera aynı yazısında şöyle de devam eder; '...aynı durum (biliyorum bunu da dile getirmek Türkiye'de biraz hassas gelecek size ama, alıntılayacağım) Ermeni meselesi için de geçerlidir.' İşte Türkler de, ellerinde yeterli malzeme ve fotoğraf olmadığı için bu olayın gerçekten olup olmadığını da bugün kanıtlayamaz haldedir."