Aydın'ın bilinmeyen antik kentleri

Türkiye'de en fazla ören yerine sahip illerinden biri olan Aydın'da, yerli ve yabancı turistler tarafından bilinmeyen 6 antik kent bulunuyor.

Geçmişi MÖ 6. yüzyıla uzanan Aydın, tapınakları, 21 ören yeri, müzeleri ve turistik ilçeleriyle Türkiye'nin turizmde parlayan yıldızı olarak görülüyor.

Ünlü tarihçi Heredot'un ''en güzel gökyüzünün altı'' ve ''en güzel uygarlıklar vadisi'' olarak adlandırdığı Aydın'da, tarihi en iyi şekilde yansıtan Afrodisias, Milet, Alinda, Didim, Nysa, Prien, Magnesia gibi birçok ören yeri ve gün yüzüne çıkarılmış antik kent bulunuyor.

Yerli ve yabancı turistler tarafından ilgi ile gezilen bu ören yerlerinin yanı sıra turistler tarafından bilinmeyen ve tur düzenlenmeyen Amyzon (Mazın), Gerga, Myus, Orthasia, Piginda ve Pygela gibi antik kentler, turistleri bekliyor.

KARYA KENTİNİN İLERİ KARAKOLU: AMYZON

Koçarlı ilçesinin 30 kilometre güneyinde Gaffarlar köyünde bulunan ve 'Mazın Kalesi' olarak anılan Amyzon, Herakleia, Euromos ve Khalketor gibi üç büyük Karya kentinin ileri karakolu olarak biliniyor.

Kenttte, kaynaklara göre Apollon ve Artemis'e adanmış olması gereken ve bugün tamamen yıkılmış olan tapınağa ait kalıntılar, Akropolünde tiyatro, agora ve çeşme kalıntıları ile MÖ 3. yüzyıla ait çok güzel taş işçiliği gösteren surları bulunuyor.

AGEMEMNON'UN ASKERLERİ TARAFINDAN KURULAN ŞEHİR: PYGELA

Kuşadası ilçesinin kuzeyinde yer alan Pygela, efsaneye göre Agememnon'un askerleri tarafından kuruldu. Agememnon'un askerlerinin bir kısmı bir çeşit hastalıktan dolayı burada bırakıldı ve bunlar kentin ilk halkını meydana getirdi.

Strabon'un bildirdiğine göre, Pygela'da Artemis Munykhia tapınağı bulunuyor. Pygela, aynı zamanda, Miken seramiği bulunan merkezler arasında gösteriliyor.

ADI 1 METRELİK HARFLERLE YAZILAN GERGA

Gerga, Çine ilçesinde, eski yerleşim bölgesinin 6 kilometre güneydoğusundaki Ovacık köyünün kuzeyinde yer alan Gerga, Alabanda antik kentinin 13 kilometre kuzey batısında bulunuyor.

Yaklaşık 1 metre yükseklikteki harflerle kayaya kazılmış 'Gerga' yazıtı ile işaretlenen yerleşim merkezinde, çevreye dağılmış pek çok yapı taşı, heykel, heykel kaidesi, anıt, mezar, tapınak ve duvar kalıntıları dikkat çekiyor.

Tipik Karya sanatının arkaik özelliklerini gösteren bu kalıntılar arasında, kaidelerinden koparak düşmüş olan dev boyutlu insan heykellerine ait parçalar ve üzerinde 'Gerga' yazılı cepheleri olan açık kayadan yapılmış küçük yapılar göze çarpıyor.

Halen ayakta olan ve tapınak olarak adlandırılabilecek özelliklere sahip, büyük kesme taşlardan yapılmış yapının hemen altında dev heykelin bereket tanrıçası Kybele'ye ait olabileceği düşünülüyor.

KYDRELOS TARAFINDAN KURULAN MYUS KENTİ

Myus kenti, Söke ilçesinin 18 kilometre güneyinde, Bafa gölü kıyısında, Miletos'un 15 kilometre doğusunda, Avşar köyü yakınlarında bulunuyor.Strabon'a göre Myus, Atina kralı Kodros'un oğlu Kydrelos tarafından kurulmuş, Panionion birliğine ait önemli bir kıyı kentiydi.

Yapılan kazılarda, antik kaynaklarda adı geçen ve beyaz mermerden yapıldığı bilinen Dionysos tapınağı ortaya çıkarıldı. Kent üzerinde bugün, Dionysos tapınağına ait parçalar, arkaik döneme ait sur duvarları ve Bizans kalesi kalıntıları bulunuyor.

KARYALILARIN YAŞADIĞI ORTHASİA

Orthasia, Aydın'ın Yenipazar ilçesinin 5 kilometre doğusunda, Donduran köyünde ortaya çıkarıldı. Yunanlı coğrafyacı ve tarihçi Strabon, Orthasia'dan Karya yerleşmesi olarak söz ediyor. M.Ö 7. yüzyılda Kimmerlerin saldırısına uğrayan kent, Lidya kralı Alyattes'in Kimmerleri yenmesi sonucu Lidyalıların eline geçmiş, M.Ö 6. yüzyılda ise İonya birliğine katılmış ve birçok Anadolu kenti gibi Perslerin egemenliğine girmişti.

Kentteki önemli yapılar arasında yer alan tiyatro ve bir Bizans yapısı, bugünde ayakta duruyor. Nekropol üzerinde ise iyi korunmuş durumda lahitler ve oda mezarlar, kaliteli işçilik gösteriyor.

ZEUS TAPINAĞI'NIN YER ALDIĞI PİGİNDA

Bozdoğan ilçesi, Çamlıdere köyünün yaklaşık 7 kilometre kuzeyinde küçük bir Karya yerleşmesi olan Piginda, üç Akropolden oluşuyor. Kent üzerindeki surlar bugün rahatlıkla görülebilmektedir.

Tiyatro ve Heraion olarak adlandırılan kutsal yapısı önemli olan Piginda'da, ele geçen yazıttan, kent üzerinde Zeus Pigindenos (Pigindalı Zeus) kültü ve bu külte bağlı Zeus Tapınağı yer aldığı anlaşılmaktadır.

(AA)