|
Asıl etki kurdan gelir umut yerlilerin döviz satışında
Küresel piyasalarla birlikte Türkiye'de başlayan dalgalanma testere ağzı gibi bir seyirle devam ediyor. İlk günkü güçlü, ani ve yaygın kötüleşme ikinci günde kısmen hız kesmişken dün asıl Japonya kaynaklı etkiyle yeniden hızlandı. Dolar kuru 1.43'ü aşarken borsa yüzde 4.5'e varan bir kayıp yaşadı. Bir gün aradan sonra piyasalar yeniden güçlü bir şokla karşılaştı. Faiz piyasası ise yüzde 15'lik paylarıyla en az yabancı hâkimiyeti olan ve en az dalgalanan piyasa.
- Testere ağzı gibi- Dün belirttiğimiz gibi, Çin borsanının durumu, Japon Yeni'nin değerlenmesi, ABD ekonomisinin resesyona girip girmeyeceği belirleyici olacak ve çok dikkatle izlenecekti. Nitekim dün Çin borsası yeniden düştü, ama küresel piyasaları asıl Japon Yeni'nin değerlenmesi vurdu. Buna da Japon Maliye Bakanı'nın ucuz parayla borçlanıp yüksek getirili paralara yatırım anlamına gelen carry trade'in sonsuza kadar sürmeyeceğini açıklaması yol açtı. ABD verileri de negatif çıktı. Sonuçta testere ağzındaki ikinci diş de oluştu. Bunun üzerine bir de Genelkurmay Başkanı ile Başbakan arasındaki söz düellosu eklenince Türk piyasalarında hissedilen etki yurtdışına göre biraz daha arttı.
Bir gün aradan sonra borsalardaki kötüleşmenin yeniden keskinleşmesi, piyasaların Japon Yeni ile fonlamaya karşı çok hassaslaştığını gösteriyor. Bu dalgalanmada, tıpkı geçmiş yıllardaki gibi, haftalar veya ayları alabilecek, belli bir zamanı gerektirebilecek. Bu sırada piyasaların seyri genelde olumsuz yönde olmakla birlikte zaman zaman pozitif eğilimler de ortaya çıkabilir. Bu da dalgalanmanın boyutlarının artması ve dalga boylarının sıklaşması demek. Yani piyasalar için çok volatil bir döneme girdik.
- Reçetesi hazır mı?- Eğer küresel piyasalardaki korkunun kaynağı ABD ekonomisindeki resesyon ise bu ihtimali ortadan kaldırmak için, bir aşamada FED'in faiz indirimini erkene alması da mümkün. Yani bunun reçetesi hazır. İş sadece uygulamaya yani zamanlamaya bağlı. Buna da ABD Merkez Bankası karar verecek. Ama resesyon ihtimali bu kadar kuvvetliyse faizleri indirmeleri yüksek bir olasılıktır. Oturup seyredecekleri zaman değildir. Reçetesi hazır bir hastalığa yakalanma durumu da öyle depresyonla sonuçlanmayabilir.
- Asıl etki kurdan gelir- Küresel dalganmanın Türkiye ekonomisine asıl etkisini, ne borsa düşüşü, ne faiz yükselişi, ne de Eurobond'ların değer kaybı oluşturacak. Bunlarla negatif bir etki oluşacak ama bu sınırlı kalacak. Asıl olumsuzluk döviz kurunun yükselmesi halinde ortaya çıkacak. Çünkü kur arttığında bunun dış açığa ve ihracata olumlu etkisini biliyoruz ama asıl yerli tüketimi, üretimi, yatırımı bıçak gibi kesiyor. Enflasyonu yükseltiyor ve o yolla da faizleri artırıyor. Beklentileri kötüleştiriyor, eğer bu yükseklik bir çeyreklik dönemi öteye aşarsa da, ekonomiyi daralmaya doğru, dolasıyla krize doğru itiyor. Şirket ve banka bilançolarını bozuyor. Artık daha da saymaya gerek yok herhalde. Bu kadar olumsuzluk yeter.
- Yerlilerin tutumu- Bu olumsuz döngünün yaşanmaması için kur artışının sınırlı kalması gerekiyor. Bunun için de yabancı çıkışlarının ister Merkez Bankası isterse bankalar veya bireysel yerli yatırımcılar olsun satışlarla karşılanması lazım. Şimdiye kadar Merkez Bankası satış yönünde müdahale etmedi. Etmesi de pek beklenmiyor. Ama diğer yerliler sattı. Buna rağmen dolar kuru üç günde 1.38'den 1.43'e çıktı. Bu dalgalanmaya kadar döviz tevdiat hesaplarını 17 milyar dolar artıran yerlilerin bundan sonra da döviz satması, kurun çıkış hızına ve biçimine bağlı olabilir. Fırlayıp gitme şeklinde bir çıkış olursa veya kurların daha yükseleceğine inanılırsa, yerliler veya kim olursa olsun normal satıcı davranışı, malını düşük fiyattan satmamaktır. Servetinin artmasını bekledikten, kur artışının duracağına hatta gerileyeceğine kanaat getirdikten sonra satışa geçmektir.
- Yabacıların tutumu- Dolayısıyla küresel piyasalardaki dalgalanmanın veya kötüleşmenin seyri ve dozu yanında, yabancıların Türkiye'den çıkış hızı ve kurun seyri de, döviz piyasasında yerlilerin arzını önemli ölçüde etkileme gücüne sahip. Yerlilerin arzı döviz kurunun seviyesini, o da yaşanacak olumsuzluğun boyutunu belirleyecek. Yani yerliler ile yabancılar bir kez daha döviz piyasasında iddiaya tutuşacak. Yerlilerin tutumunu yabancıların davranışı, yabancıların tutumunu da yerlilerin davranışı yanında küresel piyasalar belirleyecek.
- Sonuç- "Hayatta daima tatlı ile acı karışıktır" Ludwig Tieck
|
