Uçaklar havada çarpışır mı?

1938 yılından, 29 Eylül 2006 tarihine kadar havada 20'den fazla çarpışma yaşandı. Kazaların çoğu pilot ve hava trafik kontrolörleri kaynaklı. Yepyeni teknolojiler kaza riskini en aza indiriyor

İstanbul semalarında geçtiğimiz pazar iki uçak 'air miss' olarak adlandırılan birbirlerine yakın geçiş yaptı. Türk Hava Yolları (THY) ile Onur Havayolları'na ait iki uçağın havada birbirlerine yaklaşması nedeniyle erken uyarı sistemi TCAS (Traffic Alert and Collision Avoidance System) devreye girmiş ve pilotları uyarmıştı. Her ülkenin hava sahasında yaşanabilecek olan bu yakın geçişler ilk kez yaşanmıyor ve sonda olmayacak.Yaşanan bu olay nedeniyle Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) soruşturma başlattı. SHGM radar görüntülerini izleyecek, olayın gerçekleştiği andaki bant konuşmalarını dinleyecek ve bir rapor hazırlayacak. Ancak konunun medyaya 'İki uçak havada çarpışacaktı, Facia ucuz atlatıldı' şeklinde yansıtılarak, abartılması doğru değil. 1938 yılından, 29 Eylül 2006 tarihine kadar havada 20'den fazla çarpışma yaşandığı istatistiklere yansıdı. Ancak, bu kazaların birçoğunda insan faktörü yani uçakları kullanan pilotlar ve hava trafik kontrolörleri rol oynadı. Bugün uçakların hepsinde çarpışmayı önleyici TCAS sistemi var. TCAS iki uçak birbirine fazla yaklaştığında pilotları önce uyarır, yakınlaşma devam ederse bu kez pilota kaçınma yapması gerektiğini söyler. Hem zaman hem de mesafeye bağlı ikazlar üreten TCAS, çarpışma noktasına 48 saniye kala birinci, 35 saniye kala da ikinci ikazı verir. Hava trafiğinde kusursuz emniyet için yeni sistemler üzerinde çalışılıyor. Bunlardan bir tanesi Amerikan merkezli Marvin International şirketinin geliştirdiği Automatic Dependent Surveillance- Broadcast kısa adıyla ADS-B sistemi. Pilotların kokpitte, hava trafik kontrolörlerinin de yerdeki hava trafiğini, daha önce hiç olmadığı kadar hassas bir şekilde görmelerine imkan tanıyan ADS-B sayesinde uçuşlar hem çok güvenli hale gelecek hem de hava sahası çok daha verimli kullanılacak. Hava kontrol sistemine entegre olan ADS-B alıcıları sayesinde pilot, diğer uçakların pozisyonları hakkında gözle görüyormuşçasına kesin bilgi sahibi olacak. ADS-B düşük irtifalarda da çalışacak. Sistem, dağlık, radar kapsamasının sınırlı yada hiç olmadığı bölgelerde de kullanılabilecek. ADS-B'nin en büyük yararlarından biri de son derece hassas olan gerçek zamanlı uçuş bilgisini hem pilotlara hem de yer kontrolörlerine kusursuz iletmesi. Eurocontrol'e göre AB havaalanlarında hemen her gün bir pist ihlali yaşanıyor ve bu ihlallerin yüzde 35'i ciddi.