  |
|
Da Vinci'nin şifresi: Mona Lisa'nın sol yanağı
Matematik ve Mona Lisakitabıyla tüm dünyada yankı uyandıran Prof. Dr. Bülent Atalay, SABAH gazetesinin davetlisi olarak geldiği İstanbul'da, Leonardo Da Vinci hakkında bilinmeyenleri anlattı.
Leonardo Da Vinci'nin mühendislik harikası olarak nitelendirilen çizimleri, tarihçilerin, mühendislerin ve bilim adamlarının ortak çalışmasıyla hayata geçirildi. 31 Aralık tarihine kadar Rahmi M. Koç Müzesi'nde sergilenen eserler, Leonardo'nun kusursuz bir ressamdan öte bir mühendis ve bir bilim adamı olduğunu ve paraşütü, tüfeği, matbaayı bundan yüzyıllar evvel keşfettiğini gösteriyor. Eserlerinde kusursuz 'altın oranı' kullanan Leonardo Da Vinci, son yıllarda ise Dan Brown'un kitabıyla gündemde. Herkes onun eserlerinde bir şifre olup olmadığını tartışıyor. Kendisi de bir ressam olan, fizikçi Prof. Dr. Bülent Atalay, Mona Lisa ve Matematik kitabında, tüm bu iddianın aksine bir tez ortaya koyuyor. "Da Vinci şifresi diye bir şey yok. Leonardo, doğanın şifresini çözmeyi başardı," diyor.
Doğanın şifresi
Atalay, doğanın bir aritmetiği olduğunu ve belirli rakamların tabiatta var olduğunu söylüyor ve ekliyor: "Leonardo Fibonacci, daha 1202 yılında yayımladığı Liber Abaci kitabında, doğanın aritmetiğini çözmeyi başarmıştı. Avrupa'ya ilk kez 0 sayısını ve 10 tabanlı sayı sistemini de o tanıştırdı. Fibonacci'nin tezinde yer alan sayılar, 1, 1, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144... şeklinde devam ediyor. Her sayıyı bir önceki sayı ile topladığınızda bir sonraki sayıyı elde ediyorsunuz. Fibonacci, aynı savı tavşan tezi ile de ortaya koyuyor. Tezinin kuralları şöyle: Bir çift tavşan bir odaya konuluyor. Tavşanların yavrulamadan önce iki ay kadar büyümeleri gerekiyor. Bir çift yetişkin tavşan her ay bir çift  tavşan doğuracaktır. Doğan yavrular da iki ay sonra tekrar yavrulamaya başlarlar. Bu aritmetiğe göre yıl sonunda 144 çift tavşan oluyor. 144, Fibonacci'nin sayıları arasında yer alıyor. Doğadaki çiçeklere bakıldığında da Fibonacci dizinindeki sayılara rastlamak mümkün. Örneğin ayçiçeğinin çekirdeklerinden 34 tanesi sağ tarafa, 21 tanesi ise sol tarafa bakıyor."
Altın kural
Atalay, "Fibonacci dizinindeki birbirini izleyen sayılar incelendiğinde ortalama 1, 62 civarında seyreden değerler ortaya çıkıyor, 17 ve 18. sayılardan sonra ise bu değer 1, 618034'te yuvarlanıyor. Bu sayı da doğada 'altın kural' olarak kabul ediliyor. Leonardo Da Vinci de eserlerini bu altın kurala göre oluşturuyordu. Hiçbir ressam çalışırken ağaçları, dalları, yaprakları saymaz. Ama o sayıyordu, doğadaki olayların nedenlerini bilmek istiyor ve bilimle yakından ilgileniyordu. Mona Lisa tablosuna baktığımızda da altın kuralı görebiliyoruz. Yüzü altın dikdörtgenle çevrelenmiş ve vücudu da altın üçgen doğrultusunda çizilmiş," diyor.
Çizgilerin sırrı
Atalay, konferansta 500 yıllık portreleri inceleyen nöroloji bilimleri uzmanı Christopher Tyler'den de bahsediyor: "Tyler, beynin her iki yarımküresindeki asimetrik işlevlerin, sanatçıların eserlerine yansıyıp, yansımadığını araştırmış. Ve Da Vinci'den Picasso'ya kadar, birçok sanatçının eserlerinin tam ortasından bir çizgi çekildiğinde, bu çizginin sağ ya da sol gözden geçtiğini saptamış. Mona Lisa'dan da bu çizgi, sol gözden geçiyor. Kısacası Da Vinci, resimlerinde gizli bir simetri yaratıyormuş. 20. yüzyılın sonuna dek kullanılan ABD dolarlarında yer alan Amerikan başkanlarının resimlerinde de  bu çizgi yine bir gözün tam üstünden geçiyor. Ayrıca Mona Lisa tablosunda sol yanak daha ön planda tutuluyor. Sol yanağı, duyguları da kontrol eden sağ beyin kontrol ediyor. Portresine samimi bir hava katmak isteyen Da Vinci, Mona Lisa'yı resmederken sol yanağının önde olmasına özen göstermiş," diyor.
Beyazıd'a mektup
Atalay'ın kitabında yer verdiği en ilginç konulardan biri de Fatih Sultan Mehmet'in Leonardo Da Vinci'ye, bir mektup yazarak 1480 yılında İstanbul'a davet etmesi. Atalay'ın savına göre, o yıllarda yeni bir işe giren Leonardo, yerine Bellini'yi İstanbul'a yollamış. Daha sonra Haliç'te bir köprü yapmak isteyen Da Vinci, Fatih Sultan Mehmet'in oğlu Yıldırım Beyazıd'a mektup yazarak, İstanbul'a gelmek istediğini, Haliç'te bir köprü projesi olduğunu belirtmiş. Ayrıca askeri bir danışman olarak surlar, tüfekler de yapabileceğini söylemiş ve son olarak "Resim de yaparım," demiş. Fakat o dönemde ihtiyaç duymayan Yıldırım Beyazıd, teklifi kabul etmemiş.
Öncelik bilimde
Kusursuz bir ressam olmasına karşın Leonardo Da Vinci'nin toplam 12 tablosu bulunuyor. "Çünkü onun için bilim, resimden daha önce geliyordu. Galilei'den 100 yıl önce "Güneş hareket etmiyor," diyen Da Vinci, ilk otomobili, bisikleti, uçma aygıtını, paraşütü ve matbaayı çizmekle meşgul olduğunu söyleyen Atalay, Da Vinci'nin eserlerinin bilinçli bir şekilde değerlendirilmesi gerektiğinin önemini vurguluyor. Da Vinci'nin zeka ve mühendislik harikası bu çizimleri, bundan yüzyıllar sonra replikalar olarak Rahmi M. Koç müzesinde sergileniyor.
Burcu ALDİNÇ
|
