Taş gibi, sonsuza dek...
Geodergisinin bu ayki sayısında, uçan dinozorlar hakkında bilinmeyenler su yüzüne çıkıyor. Çin'in kuzeydoğusunda bulunan fosiller, milyonlar öncesi zamana ışık tutuyor.
Çin'in kuzeydoğusundaki Sihetun köyü yakınında, içinde fosil olan kaya tabakaları Çin Seddi'nin bir parçası gibi uzanıp gidiyor. Buradaki kayaların içinde, dinozorların ilk uçmayı öğrendikleri döneme ait toplu mezar fosilleri yer alıyor. Bölgedeki yanardağ patlamaları sonucunda küllerin içinde kalan fosiller arasında yapraklar, tohumlar, sivrisinekler, kızböcekleri, böcekler, örümcekler yer alıyor. Fakat salyangozların, midyelerin, yengeç ve ıstakozların taşlaşmış kabuklarıyla balıkların, kurbağaların ve alabildiğine uzun boyunları ve kuyrukları ama küçücük gövdeleri olan, narin sürüngenlerin mineralleşmiş iskeletleri de görülebiliyor. Arada bir de büyük su kaplumbağalarının kabukları, kafatasları ve diğer kemikleri, hatta büyüklü küçüklü dinozor türlerinin kemikleri ortaya çıkmış. Bölgede o kadar çok türün fosilleri bir arada bulunuyor ki, ilk defa eksiksiz bir toplu yaşamın tablosu elde edilebiliyor: Dinozorların yaşadıkları çağa ait resmi. Başka yerlerde dinozorların sadece kemikleri gün yüzüne çıkarken, burada hiçbir şey eksik değil: O dev yaratıkların  etrafında sürünen, uçan hayvanlar, hatta onları sokan haşere bile var. Tüm bu fosiller, milyon yıl boyunca göklerin hakimi olan uçan dinozorlar hakkındaki bilinmeyenlere ışık tutuyor.
DÖVÜŞKEN EJDERLER
Sinosauropteryx prima, 'Çin'in İlk Ejder Tüyü': Tavuk büyüklüğündeki, bir zamanlar iki ayağı üzerinde koşan yırtıcı dinozor türüne bu ad yakıştırılmış. Hayvanın sırtı boyunca, uzun kuyruğuna kadar uzanan koyu renkli liflerin kuş tüyünün ilkel biçimleri olduğu anlaşıldı.
ELİ UZUN
Kül tabakaları arasından çıkarılan Sinopterus dongi 1,20 metrelik kanat açıklığıyla uçan dinozorların küçüklerinden biriydi. Havalanan ilk omurgalılar olan bu hayvanlarda, el ve kol uzuvlarının parmak uzantıları arasında uçmaya yarayan deri geriliydi. Resimde başka bir dinozorun kol kemiği ağzına girmiş halde.
TAŞ YUMURTA
Çin'de bulunan en dikkat çekici taşlardan biri şüphesiz, içinde fosilleşmiş bir embriyonun bulunduğu uçan dinozor yumurtası. Büyük titizlikle işlemden geçirilerek hayvan gözlerine ve tüylerine kadar ortaya çıkarıldı.
|
