  |
|
Sık görülen sorunlar (1)
 Sizlerden çok sık gelen bazı sorular var. Onlara tek tek yanıt vermektense, bu hafta çocukluk çağında sık görülen bazı sorunlardan bahsetmek istiyorum. Gece işemesi bu sorunların başında geliyor. Daha önceki yazıların birinde bu konuyu uzun uzun anlatmıştım. Sorulardan, kaçıranlar olduğunu anlıyorum. O nedenle kısaca bir kez daha gece işemesini ve kaka kaçırmayı gözden geçirelim.
Gece işemesi nedir?
Herhangi bir fizyolojik sorun olmamasına karşın, en az haftada iki gece tekrarlayan şekilde idrar kaçırmadır. Çocuk beş yaşından büyükse sorun sayılır. Çünkü gece kontrolü bu yaşa kadar uzayabilir. Bazen gece kontrolü hiç öğrenilmeden devam eden bir sorunken, bazen de kontrol kazanılıp, bir süre kuru kaldıktan sonra ikinci kez başlayabilir. Aileler her ne kadar öfkelense ve çaresizlik hissetseler de bu çocukların büyük kısmının ailelerinde benzer öykü vardır. Anne, baba ya da yakın akrabaların çocukluk dönemlerinde benzer sorunu yaşaması, sorunun ailevi yatkınlığını gösterir. Erişkinliğe doğru, geceleri salınımı artan hormonlar, gelişimsel sorunlar, bunun nedenleri arasındadır. Ayrıca bu çocukların uykuları derindir. Anne babalar uyandırmakta zorluk çekerler. Tuvalet eğitimi verilirken yapılan yanlışlar ve inatlaşmalar, eğitime geç başlama, gece işemesinin nedeni olabilir. Aile düzeninde değişimler, boşanma, kardeş doğumu, ebeveyn kaybı gibi olaylar da gece işemesinin başlamasına neden olabilir. Zaman zaman yapmaması, çocuğun bu durumu canı istediğinde denetleyebildiği düşüncesini ve öfkeyi yaratır. Kimi zaman ceza, kimi zaman korkutma, kimi zaman da ödül denenir. Çevreden gizleme çabası, sorunu çözememenin çaresizliği; sünnet gibi son yöntemlerin de başarısızlığa uğraması ile yerini çaresizliğe ve umutsuzluğa bırakır. Bazı aileler ise bu durumu hiç umursamaz ve büyüdüğünde geçeceği düşüncesiyle gevşek davranırlar. Tedavide bazı davranışçı yöntemlerle birlikte, gerektiğinde ilaç kullanılır. İlaç genellikle acil bir durum yoksa (yatılı okul, uzun süreli sorun nedeniyle eklenmiş depresyon gibi süreçler) ikinci adımdır. Önce sıvı kısıtlaması, mesane boşaltılarak uykuya gitme, mesane jimnastiği, takvim tutma ve ödüllendirme ve alarm cihazı yöntemleri denenir. Ek sorun varsa ya da sorun dirençliyse o zaman çocuk psikiyatristinin önerisiyle ilaç kullanılır.
Kaka kaçırma (Enkoprezis)
Genellikle çiş ve kaka kontrolü aynı zamanlarda kazanılır. Dört yaş üstü çocukların kakalarını, giysilerine ya da uygun olmayan yere yapmasına enkoprezis denilir. Bazen hiç kontrol kazanılmaz, bazen de kontrolünü kazanmış olan çocuk da yeniden başlar. Kontrol sorununa kabızlık eşlik edebilir. Enkoprezisin nedeni yeterli ve uygun tuvalet eğitiminin verilmemesi olabilir. Bazen kaka yaparken acı duyma nedeniyle ya da anne ile inatlaşma sonucu kakasını tutan çocuk, biriken içeriği kontrol edemez ve kaçırır. Kabızlık, çeşitli bağırsak sorunları enkoprezisin organik nedenlerindendir. Bazen çocuklar çeşitli nedenlerle, üşendiklerinden, oyunlarını bölmek istemediklerinden tuvalete gitmeyi erteler. Bu ertelemeler nedeniyle aşırı dolan bağırsaklar, kontrolsüz olarak kendiliğinden boşalabilir. Bazen de kabızlık nedeniyle, kaka yapmaktan çekinen çocuk azar azar iç çamaşırına bulaşan kaçırmalar gösterir. Enkoprezis çocukta toplumdan kaçma, özgüven eksikliği, iç çamaşırlarını saklama gibi davranışlara neden olabilir. Tedavi edilmezse organik kalıcı sorunlar çıkacağından, kabızlığın giderilmesi, aile ilişkilerinin gözden geçirilmesi önemlidir. Ayrıca davranışçı yöntemlerle çocuğun tuvalet alışkanlığını düzenlemek gerekir. Nadiren ilaç kullanılır. Bu hafta yerimiz kalmadığından parmak emme, tırnak yeme ve mastürbasyondan haftaya bahsedeceğiz.
|
