Cerrahımı seçme hakkım yok mu?

* Böbrek tümörü teşhisiyle, ameliyat olmak üzere tıp fakültesi üroloji kliniğine yatmam gerekiyor. "Tıp fakültesinde ameliyatları asistanlar yapıyormuş" diye duyduğumdan, tereddüt ettim. Filmlerimi gören hocaya çıkıp, beni kendisinin ameliyat etmesini istedim. Ama o, "Burası fakülte hastanesi. Ben asistan yetiştiriyorum. Ameliyatında ben de olacağım, ama asistanlarım da olacak. Başka türlü olamaz" dedi. Peki, benim cerrahımı seçme hakkım yok mu?

Bu durum, tıp fakülteleri ve Sağlık Bakanlığına bağlı eğitim hastaneleri için bir sorun teşkil ediyor. Hizmet hastanelerinde, acil durumlar hariç, hasta cerrahını çoğu kez seçebiliyor. Tıp fakültelerinde de 'özel ameliyat' denilen uygulama kapsamında, hastanın cerrahını seçebilme şansı bulunabilir. Ancak, bu durumlarda bile ameliyatlarına asistanların müdahil olma olasılığı her zaman var. Bir eğitim hastanesinde, ameliyatların, asistanların katılımı olmaksızın baştan sona hoca tarafından yapılması, hem pek vaki değil, hem de doğru değil. Çünkü, böyle olursa, yeni cerrah yetişmez. Bu nedenle, aslında hekiminiz size gerçeği söylemiş. Hastaların hekim seçme hakları var. Ancak, bu hakkın kullanımı, pratikte çeşitli nedenlerle sınırlanabiliyor. Öncelikle kamu veya özel sağlık sigortası, sevk zinciri veya anlaşmalı kurumlar gibi uygulamalarla, hekim seçme hakkı sınırlanabiliyor. Bunun dışında sağlık kurumunun çalışma düzenine (nöbet ve vardiya uygulamaları, hekimlerin iş ve sorumluluk paylaşımları, asistan eğitimi, izin, görev ve rapor gibi nedenler) bağlı olarak da hasta istediği hekimi seçemeyebilir. Bir başka durum ise hekimin hastayı reddetme hakkını kullanması.

Güven oluşmalı
Hekim seçme hakkı kapsamında, hastaya kendisini ameliyat edecek olan cerrahı seçme özgürlüğü tanınması çok önemli. Hasta, ancak güven duyduğu bir hekime kendini emanet edebilir. Aksi durumda, ortaya çıkacak doğal bir komplikasyonun, hasta veya hasta yakınlarınca kabullenilmesi çok güç. Hekimin hiçbir kusuru olmasa bile, olayın ardından 'ben demiştim' 'keşke' türü yakınmalar bir ömür boyu sürebilir. Bunun vicdani boyutunu göz ardı etmemek gerektiğine inanıyorum. Aslında, cerrahını seçme hakkını kullanma konusunda en ısrarlı olan hastalar, ameliyat olması gereken hekimlerdir.

Anestezi de önemli
Hastaların aklına gelmese de, hatırlatmakta yarar olan bir diğer konuya dikkat çekmek istiyorum. Anestezi uzmanını (hastaya narkoz verecek olan doktor) seçmek, cerrahını seçmek kadar sonucu belirleyici. Çünkü, ameliyat sırasında ve sonrasında ortaya çıkan sorunların ve ölümlerin önemli bir kısmı, anesteziyle ilgili kusurlardan kaynaklanıyor. Asistan eğitimi, eğer usulüne uygun şekilde yapılırsa, hasta güvenliğine zarar vermez. Eğitim amaçlı uygulamayı yapacak olan asistan, yapılacak işlemle ilgili teorik bilgiyi edinmiş, defalarca işlemin nasıl yapıldığını gözlemiş ve maket üzerinde denemiştir. Sonra o uygulamayla ilgili basamakları, aşama aşama hocasının gözetiminde hasta üzerinde uygular.