|
Milyonlarca insan spekülasyon yapar mı?
Hafta başında mayıs-haziran dalgalanmasının lira mevduatları gözden düşürdüğünü, buna karşılık döviz hesaplarını yeniden cazip hale getirdiğini işlemiştik. Bunda YTL mevduat faizlerinin düşük kalma sı yanında önümüzdeki sürece veya ikinci dalgaya hazırlığın rol oynadığını kaydetmiştik.
Bugün bitişikte de görüldüğü gibi, döviz hesaplarının yanında yurtiçi yerleşiklerin YTL cinsi mevduatlarına yer verdik. Tablo daha çarpıcı hale geldi.
16 Haziran'a kadar lira
Yerli kişisel tasarruf sahipleri ki, sayıları 10 milyonlarca, dalgalanmanın sonuna yakın bir tarihine kadar lira mevduatlarını artırmışlar. Merkez Bankası verilerine göre yılbaşında 145.2 milyar olan mevduat 16 Haziran'da yüzde 14.5 artışla 166.3 milyara çıkmış, 21.1 milyar YTL artmış. Yine yurtiçi yerleşiklere ait döviz tevdiat hesapları aynı tarihte yüzde 3.5 veya 1.5 milyar dolar azalmış. Arada yükseliş ve düşüşler, 3 Mart'ta başlayan dalgalanma döneminde yerleşiklerin kurlar yükselirken alıcı, düşerken satıcı olmalarından kaynaklanmış. Ama genelde dalgaya kadar liraya belirgin bir yönelme gözleniyor.
Sonrasında döviz
16 Haziran'dan 20 Ekim'e kadar olan sürede lira mevduatlar 2.9 milyar veya yüzde 1.7 azalırken, döviz tevdiat hesapları 6.1 milyar dolar veya yüzde 15.2 arttı. Bütün bu veriler yerli kişisel tasarruf sahiplerinin haziran ayı ile birlikte net bir tavır değişikliğine gittiğini ortaya koyuyor. Liraya ilgi durmuş hatta azalmış, buna karşılık dövize yönelme başlamış.
Spekülasyon değil
Sayıları 10 milyonlarla ifade edilen tasarruf sahiplerinin davranışlarındaki değişikliği "ucuzdan döviz alıp pahalıya satmak" gibi bir spekülatif yaklaşımla açıklamak zor. Belki binlerce, hatta 100 binlerce insan toplu spekülasyon yapabilir ama milyonlarca insan yapamaz. En azından yapmaya kalksa, kurun düzeyi daha başka yerlerde olurdu.
O zaman vatandaşın dvranışındaki keskin değişimi "Al dövizi yat, kısa dönemde sat" diye özetleyemeyiz.
Amaç korunmak
Milyonlar için dövize geçmek demek, en basit haliyle "risklerden korunmak" demek. Hangi risklerden? Yükselmekte olan enflasyondan, cari açık nedeniyle olacak kur artışından, dış kaynaklı yeni bir dalgalanmadan, cumhurbaşkanlığı veya genel seçimler nedeniyle siyasi belirsizliklerin yaratacağı oynaklıklardan korunmak.
Durulmuş olsa bile böyle güçlü bir dalgalanmayı çifte seçimin izleyeceğini, dış piyasalardan yeni bir şok etki gelebileceğini, hükümetin bazı hatalar yapabileceğini gördü tasarruf sahipleri. Bu değişiklikleri gördüğü içindir ki, dövize yöneldi.
Hareketin teyidi
Bundan dolayı da Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz'ın önceki günkü seçime ve siyasi belirsizliklere yönelik sözleri sürpriz değil. Muhtemel gelişmelerin önceden ilanı gibi. Ama aynı zamanda milyonlarca kişinin de, döviz spekülasyonu yapmadığının bir kanıtı.
Sonuç
"Tüm yaşam eğitimdir. Herkes öğretmendir ve herkes sürekli olarak öğrencidir" Abraham Moslow
|
