SMS: AY yaz boşluk bırak mesajını yaz 4122'ye gönder
Dalga, lira mevduatını 'out' döviz mevduatını 'in' yaptı
Yıllarca bono faizi, mevduat faizinin üzerinde seyretti. Bankalar, mevduata devlet güvencesinin de etkisiyle halktan para toplayıp daha yüksek faizle Hazine'ye sattı. Bu tablo 2001 sonrasında kamu borcunun azaltılmasıyla yavaş yavaş tersine döndü. 2005 yılında mevduat faizleri yukarıda, Hazine faizleri aşağıda oluştu. Bu durum 2006 ortasına kadar sürdü. Mayıs-haziran dalgalanmasıyla Hazine faizleri yaklaşık 10 puan arttı ve yüzde 20-23 bandına yerleşti.
Faizdarbesi Buna karşılık değişik vadelerdeki mevduat faizleri son birkaç aydır yüzde 16-17 bandına hapsedildi. Dalgalanma öncesi yüzde 13-14 bandında olan faizler artışa geçerek ağustosta en yüksek noktasına vardıktan sonra yatay gidişe geçti. Mevduat faizindeki 2-3 puanlık artışa karşılık bono faizindeki 7-10 puanlık yükselme ile mevduat sahipleri ilk darbeyi yedi. Bitişikteki tablodan görüldüğü gibi, mevduat faizlerinin getirisi ekim ayında negatife döndü.
Vergiyükü Bir de dalgalanmayı önlemek için tasarruf araçları üzerindeki vergi oranları değiştirildi. Hazine bonosu faizinden, ona bağlı olarak repodan ve yatırım fonlarından yerli gerçek kişi yatırımcıların stopajı yüzde 15'ten yüzde 10'a indirildi. Mevduat faizinin stopajı yüzde 15 olarak bırakıldı. Yani mevduat sahibi dalgalanmayla hem 5 puanlık vergi yükünü üstlendi, hem de getirisi en az artan enstrüman oldu. Kısacadalgalanmanınyükümevduatsahibininsırtınayıkıldı. Tabii bankaların resmen açıkladıkları mevduat faizlerinin gerçeği ne ölçüde yansıttığını bilmiyoruz. Çünkü açıklanan faiz oranları herkese verilmek durumda. Mevduatın miktarı büyüdükçe tasurruf sahibinin pazarlık gücü artıyor. Bu mevduat sahipleri, bazı bankalardan taban faizin birkaç puan üstü faizi alabiliyor.
Vadeavantajı Çifte darbe yemelerinekarşılık lira mevduat sahiplerinin davranışında keskin değişmeler olmadı. Bunda mevduatın vadesinin kısa olması ve daha çok bir ve üç aylık vadelere yığılmasının etkisi var. Tasarruf sahibi bu kısa vade bitiminde ana para artı faizini tahsil ediyor. Ama bonoda vadeler daha uzun. Elbette itfadan önce satmak mümkün ama o zaman da piyasa şartları belirleyici oluyor. Yani bononun faizi değişken ve garanti değil. Bu durum gerçek kişileri hemen bonoya yöneltmekten alıkoyuyor.
Dövizekaçışmı? Dalgalanma sonrasında dikkati çeken bir başka gelişme ise dövize yatırım eğiliminin artması. Merkez Bankası'nın verilerine göre, yerligerçekkişilerindövizhesapları16Haziran'da40.24milyardolarakadarinmişken,20Ekimitibariyle6.12milyardolarlıkartışla46.36milyardolarayükseldi. Bu 4 aylık süre için gerçek kişilerin döviz hesaplarında yüzde 15'lik artış demek. Yurtiçi yerleşiklerin ki buna kişiler yanında şirketler ve kurumlar da dahil toplam liracinsimevduatı30Haziran'da166.42milyarYTLiken,20Ekimitibariyle164.75milyarYTL'yeindi. Lira mevduatının düşüşünde ve döviz mevduatının artışında ikincidalgalanmayahazırlıkelbetteetkiliolabilir. Ama YTL mevduata düşük faiz uygulamasının acaba hiç mi katkısı yok?
Sonuç "Gelecekgüngeçmişgününöğrencisidir"Latin Sözü
