Çocuğum korkuyor

Çok sayıda anne baba çocuklarının korktuklarından yakınıyor ve normal olup olmadığını öğrenmek istiyorlar. Gelişim çağına uygun mu? Yoksa tedavi edilmesi mi gerekiyor, bilmek istiyorlar. Bu nedenle çocukluk dönemi korkularından bahsetmek istiyorum. Çocukluk dönemi korkuları, çocuğun bulunduğu yaşa ve gelişim dönemine göre değişiklik gösterir. Bebeklik döneminde çevredeki her şey yeni ve bilinmedik olduğundan hemen her şeyden korkabilirler. Ani gürültü, parlak ışık korkutucu olabilir. 3-6 yaş arası korkuların arttığı bir dönemdir. Bedenine bir zarar geleceği duygusu, karanlık, yabancılar, aileden uzak kalma, gök gürültüsü gibi korkular vardır. Bunlara ailelerin eklediği dilenci, hırsız, öcü, doktor korkusu gibi korkular eklenebilir. İlkokul döneminde daha somut şeylerden korkulur. Hayvanlardan, kendine zarar verecek kişilerden, filmlerden korkular başlar. Ergenlik döneminde en sık gelecek korkusu olmak üzere, beğenilmeme, küçük düşme gibi soyut korkular ön plana çıkar. Korku, fobi ve kaygıdan farklı bir duygudur. Fobi belli bir nesne ya da duruma karşı oluşan anlamsız, aşırı ve sürekli bir korkudur. Örneğin fobiniz olan bir durumla karşılaşmak, hatta karşılaşma olasılığı bile, zarar görmeyeceğinizi bilseniz de korku yaratır. Kaygı ise, kötü bir şey olacakmış gibi, nedeni belirsiz bir endişe duygusudur. Bazen sadece belli bir durum kaygı yaratabilir. Örneğin yabancılarla konuşma gibi.

KORKUNUN KAYNAĞI
Fobiler, yaşanmış deneyimler nedeniyle oluşabilir. Herhangi bir hayvandan korkmayan çocuk, o hayvanla bir ilişki sırasında zarar görürse ya da bir çocuk denizde boğulma riski olan bir durum yaşamışsa korku geliştirebilir. Eğer deneyim çok kötü yaşanmışsa, çevrenin tepkisi çok aşırı olmuşsa bu korku pekişir. Tehlikeli deneyimlerden ders alarak kendini korumayı öğrenmesi çocuk için gereklidir. Ateşe değip yandığında uzak durması, sokakta yabancı bir hayvan tarafından ısırılırsa onlardan uzak durmak gibi. Ama korku pekiştirilir ve nedenleri anlatılmazsa, ateşe hiç yaklaşamamak, hatta ateş yakamamak ya da tüm hayvanlardan kaçmak, aynı ortamda bile duramamak gibi yaşamı kısıtlayıcı sonuçlara neden olabilir. Çocukluk dönemindeki bazı korkular ise tamamen döneme özgü, gelişimsel korkulardır. Çocuk gelişimin tamamladıkça, dönem değiştirdikçe yok olur ya da değişirler.

AİLELER DİKKAT!
Korkular gelişimsel ya da durumsal olabilir. Ancak pek çok durumda aileler ve diğer erişkinler, bu korkuların ortaya çıkmasına, pekişmesine neden olurlar. Çocuğu kontrol edebilmek, istenmeyen davranışlarını engelleyebilmek için söylenen sözler korkulara neden olur. "Seni dilenciye veririm,", "Oraya gidersen öcüler yer,", "Köpeğe yaklaşma, ısırır,", "Yaramazlık yaparsan seni bırakır giderim,", "Bak, şimdi susmazsan doktor iğne yapacak,"... Ağzımızdan kolayca çıkan, sonuçlarını hiç düşünmediğimiz, anlık çözümler getiren ama sonrasında korkulara neden olan erişkin davranışlarıdır. Bunları yaptıktan sonra çocuğunuzun yalnız bir odaya gitmesi, doktora gidecek diye ağlamasını, ya da diğer korkularını yenmesini beklemek doğru olmaz. Benzer şekilde, korkularının üstüne bilinçsizce gitmek de, tam tersine korkuları arttırabilir. Karanlıktan korkan çocuğu karanlıkta bırakmak, köpekten korkan çocuğa zorla köpek sevdirmek gibi...

ÇÖZÜMLER NEDİR?
Gelişim dönemine özgü olup, her çocukta görülebilen, çocuğun ve ailenin yaşamını engellemeyen korkular zamanla geçeceği için tedavi edilmez. Bu durumlarda ailelerin, olumlu, yatıştırıcı, korkuyu desteklemeyen ve açıklayıcı tutumları yeterlidir. Karanlıktan korkan çocukla birlikte karanlık ortama girip sonra ışıkta farklı bir şey olamadığını ona göstermek, uykuya dalana kadar yanına yatmadan, oturarak masal okumak, küçük bir lamba yakmak gibi önlemler yeterli olur. Ama en önemlisi ona güven vermek ve yanında olacağınızı hissettirmektir. Erişkinlerde olduğu gibi çocuğun yaşamını etkileyen ve işlevlerini yapmasını engelleyen durumlarda uzman görüşü almak gerekir. Çocukluk döneminde tedavi gerektiren bazı önemli korkular, kaygılar vardır. Bunlardan biri ayrılık kaygısıdır. Bu durumda hemen çocuk ruh sağlığı uzmanına başvurmak gerekir. Bazen gece korkuları, karabasanlar uykunun bozulmasına neden olur. Bu tür durumlarda çocuk ruh sağlığı uzmanı ile ailenin işbirliği, sorunu çözecektir