|
 |
 |
 |
 |
|
Tiroit eksikliği kısa ve şişman çocuklar yapıyor
İyot yetersizliği ve akraba evlilikleri nedeniyle çocuklarda tiroit hormonu eksikliğine Türkiye'de çok sık rastlanıyor. Tiroit yetersizliği, boy kısalığına ve aşırı kiloya neden oluyor. Bu hormondaki küçük bir dengesizlik, çocuğun yalnızca kısa değil, yorgun ve sinirli olmasına da yol açıyor.
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları, Çocuk Endokrinoloji-Büyüme ve Diyabet Bilimdalı Başkanı Prof. Dr. Abdullah Bereket, çocuklarda büyüme geriliğiyle ilgili sorularımızı yanıtladı:
* Büyüme geriliğinde tiroit hormonunun rolü nedir? Tiroit hormonu; daha anne karnından başlayarak, bebeklik döneminde ve bütün büyüme döneminin tamamlanmasında, yani ergenlik döneminin sonuna kadar büyümede önemli rolü olan bir hormon. Sadece büyümede değil, beyin gelişiminde de çok önemli rolleri var. Vücudumuzda tiroit hormonunun gereksinmediği hücre grubu yoktur. Metabolizmayı düzenleyen en önemli hormondur. Bu nedenle; özellikle çocuklarda büyüme merkezleri dediğimiz kemiklerin uç kısımlardaki kıkırdak hücreleri (bunların bölünerek çoğalmasıyla büyüme gerçekleşiyor), tiroit hormonuna gereksinim duyar.
* Türkiye'de genel olarak tiroit eksikliği var denilebilir mi? Büyüme geriliği olan çocukta ilk önce baktığımız hormon tiroit hormonudur. Çünkü tiroit hormonu yetersizlikleri, bizim toplumumuzda çok daha sık oranda görülüyor. Her yeni doğan 2 bin 500 çocuktan 1'inde tiroit hormonu yetersizliği görüyoruz. Bu oran dünyada
* binde 1! Bizde daha yüksek olmasının iki nedeni var: Birincisi, coğrafyamızdaki iyot yetersizliği. Toprakta, suda, tarım ürünlerinde iyot yetersiz. İkincisi ise akraba evliliklerine çok sık rastlıyoruz; dolayısıyla tiroit hormonlarının doğumsal kusurları daha sık görülüyor. Batı toplumlarında akraba evliliği yok gibi, bizde yüzde 21'ler civarında. Bu nedenle tiroit hormonu eksikliğinin büyüme üzerinde çok etkisi görülüyor.
* İyi gelişmeyen çocukta nelere bakmak gerekiyor? Kemik yaşı denilen el bilek filmi, bazı kan testleri ile kolayca teşhis konulabiliyor. Çocuklarda, büyüme hormonu testlerinden önce rutin tetkikler içinde tiroit hormonunun normal çalışıp çalışmadığına bakıyoruz; normalse o zaman büyüme hormonu testi yapıyoruz. Büyüme hormonu testine doğru cevap vermesi için tiroit eksikliği olmaması gerekiyor. Bunların sonuçları bize büyüme hormonu eksikliğini düşündürürse, uyarı testlerine geçiyoruz. IGF dediğimiz testlerle de büyüme hormonu eksikliği olup olmadığı konusunda fikir edinilir; olduğu düşünülürse kesinleştirmek için de uyarı testlerini yaparız.
* Büyümede genetik faktörler için bir şey yapılabiliyor mu? Çocukların erişkin yaşamlarındaki boylarını belirleyen aslında en önemli faktör, anne-baba boyları. Irklar arasındaki  boy farklılığını da bu açıklıyor. Örneğin; ne kadar iyi beslenirse beslensin, bir Japon ırkının boyu asla bir İsveç ırkının boyunu geçemiyor. Irksal faktörler, genetik faktörler çok önemli. Aynı şekilde bizim toplumumuz için uzun boylu bir anne-babadan doğan çocuğun uzun boylu olması beklenir. İstisnalar olabilir ama hemen hemen genetik yapının boya etkisi yüzde 90- 95'tir. Çocuğun bu genetik potansiyeline ulaşabilmesi için de mutlaka beslenme gibi, hormonlarının faaliyeti gibi diğer faktörlerin de normal olması gerekir, ki çocuk bu genetikle belirlenen çatıya ulaşabilsin. Herhangi bir sebebi olmayan, tamamen ailevi boy kısalığı dediğimiz durumlarda, boyu az da olsa artırdığı saptanan tek seçenek; büyüme hormonu takviyesidir. Ancak bu tedavinin etkinliği, büyüme hormonu eksikliğine bağlı kısalıklarla karşılaştırıldığında ailevi kısalıklarda çok daha azdır.
* Kolay kilo alan ama boyu uzamayan çocuklarda problem ne olabilir? Ergenlik döneminde özellikle edinilmiş tiroit hastalıkları da sık görülür. Özellikle kız çocuklarında Hipotiroit (tiroit bezinin az çalışması); doğumsal ve edinilmiş hipotiroit olarak ikiye ayrılıyor. Bu edinilmiş hipotroit, daha çok ergenlik çağında kız çocuklarında ortaya çıkar. Özellikle hipotiroit, 'Haşimato' yani 'otoimmün tiroit' hastalığı olan annelerin çocuklarının boylarına ergenlik döneminde bakılması gerekir. Bu durumda hızlı kilo alan, boyları yetersiz büyüyen çocuklar karşımıza çıkıyor. Tiroit hormonu eksikliği bu çocuklarda mutlaka düşünülmeli. Yenidoğanlarda ise geriye dönüşü olmayan zeka geriliğine kadar götürebiliyor. Her yenidoğanın topuğundan kan alarak tiroit yetersizliği olup olmadığına bakılabilir. Bu rutin tarama olarak yapılmalıdır. Devletin, yenidoğanlarda hipotiroit taraması yapması şarttır. Ergenlik döneminde sırf bu yüzden boyu uzamayan çocuklarda, yani hipotiroide bağlı gelişme geriliği olan çocuklarda, tedavi başlandıktan sonra büyüme hızlanır ve aşırı kilo kısa zamanda azalır.
* Çocuklardaki gelişim geriliğinin tiroit yetersizliği dışında başka hormonal nedenleri ne olabilir? Büyüme hormonu eksikliği olabilir. Ayrıca böbreküstü bezlerinin aşırı çalışması söz konusu ise çocuklarda aşırı şişmanlık ve boy kısalığı görülür. Bu durumda kız çocuklarında boy kısalığı yanında erken veya aşırı tüylenme de görülür.
ESRA TÜZÜN
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
