SABAH - 03/08/2006 - Abdurrahman Yıldırım

Şu an 3 Ağustos 2006 - Perşembe tarihli sabah.com.tr'yi okumaktasınız.
Bugüne ait sabah.com.tr içeriği için tıklayın »

kapat

Google Arama

SMS:
AY yaz
boşluk bırak
mesajını yaz
4122'ye gönder

Fındıkta oyun fiyat üzerine

Bir atasözümüz der ki " Ayının kırk t ürküsü var, kırkı da ahlat (armut) üzerine." İki gündür Doğu Karadeniz'deyiz. Ordu'da üretici ve sanayiciihracatçılardan sonra Giresun'da fındığın en önemli aktörlerinden olan Fiskobirlik'in yönetimiyle bir araya geldik. Tam da hükümetin suçlamaları karşısında genel kurula gitme kararı aldıkları yönetim kurulu toplantısı ardından. Ocakta 3 yıllığına seçilen Fiskobirlik yönetiminin daha sekizinci ayında bu kararı almasında hükümetin ve Ordu mitinginin etkili olduğu tahmin ediliyor. Bakalım 12 Eylül'deki genel kurulda Fiskobirlik delegeleri nasıl karar verecek? Edindiğimiz izlenim fındıkta yaşanan tartışmanın, kavganın sebebi fiyatı yönlendirme, yani kâr üzerine.

Kavganın nedeni ne?
Olaya böyle bakılırsa aslında yönetimininde AKP'lilerin de olmasına rağmen ne oluyor da hükümet ile Fiskobirlik sorun yaşıyor? Fiskobirlik yönetimini tamamen hükümetin kontrol altına almak istemesinin temelinde ne yatıyor? Bunun yanıtı da hükümet ve AK Parti içinde etkili olan fındıkçıların pozisyonu ile açıklanabilir. Amaç fındık fiyatlarında en etkili Fiskobirlik'te tam kontrolü sağlamak ve son yıllarda meydana gelen fiyat artışlarını törpülemek ve kalıcı olmasını engellemek.

Görülmemiş rakamlar
Son 3 yılda fındık fiyatları Cumhuriyet tarihinde görülmemiş düzeylere yükseldi. İç piyasa fiyatları 1.8 liradan 7 liraya çıkarken 100 kilo iç fındığın ihraç fiyatı 225 dolardan bin 70 dolara kadar yükseldi. Türkiye bu son 3 yılda eğer eski fiyatlar geçerli olsaydı yaklaşık 2 milyar dolarlık ihraç geliri elde edecekti. Yükselen fiyatlarla bu 4.5 milyar dolara çıktı. Fiyat artışı ile birlikte ekstradan 2.5 milyar dolarlık gelir elde edildi. Türkiye'nin fındığı ilk kez bir yılda 1 milyar doları aşkın döviz geliri sağladı. Buna göre üreticinin eline de geçmiş yıllara göre iyi para geçmiş. AKP de seçimde bu bölgenin oylarının yaklaşık yarısını almış. Yani en azından fındığın fiyatının yükselmesiyle memnun kitlelerin yarısı bu hükümete oy vermiş.
Madalyonun öteki yüzüne baraksak yine hükümetin desteğini kesmesi, mağdur olan fındık üreticilerinin en azından yarısı genel seçimlerde bu hükümete oy vermiş insanlar.
Peki ne oldu da son üç yılda fiyatlar bu kadar yükseldi?
* Etkenlerden biri rekoltenin yani üretiminin düşük olmasında ve 2004'te fındığı don olayının vurması.
* Diğer bir etken Fiskobirlik'in özerkleşmesi ve bunun sonucunda son üç yıldır fındık fiyatlarını serbestçe belirlemesi. Bu belirlemeyi de yaparken tercihini üreticiden yana kullanması. Sonuçta fındığın fiyatı Ordu Ziraat Odası Başkanı Onur Şahin'in belirttiği gibi, "Hamburg'da değil artık Karadeniz'de fındık tarlalarında belirlendi." Fındığın uzun vadeli ihraç fiyatı 100 kilo iç olarak 250-450 dolar arasında değişiyor. Hatta 1980-2000 arasındaki ortalama fiyatı 322 dolar. Fiskobirlik'in özerkleşme sonrasındaki üç yılda fiyatlar 410 dolar ile 828 dolar arasında değişmiş. Ortalaması ise 680 dolar. Aradaki fark yüzde 111. Dolar bazında. Fındık fiyatlarının eski platosuna geri dönmesi mümkün olur mu? Bu büyük ölçüde tarafların mücadelesine ve hükümetin kendini hangi tarafta konumlandıracağına bağlı. Ancak son üç yıllık fiyat sıçramalarıyla sanki cin şişeden çıktı. Eski 200-300 dolarlık ihraç fiyatlarına geri dönüş bir hayli zor.
Üstelik AB yolunda ilerleyen ve kişi başına geliri her geçen gün artacak bir ülkede fındık üreticisinin malını devletin belirlemiş olduğu maliyetlerin de altında elinden almak ve ücretlerini düşürmek mümkün değil . Hatta yükseltmek gereği çok net olarak ortada. Artık geçmiş 30-40 yılın Türkiye'sinde değiliz. İşçi ücretleri de, maliyetler de, fındık fiyatları da olmamalı. Fındığın fiyatı Hamburg'da olduğu kadar fındık bahçelerinde de belirlenmeli.

Sonuç
"Fındık dalda iken cebe girmiş sayılmaz"
Türk Atasözü