Asparagas habere Pulitzer

Basın varolduğundan beri asparagas da varolmuştur. Sadece bulvar gazetelerinde değil, bazen saygın yayın organlarında bile düzmece haberlere yer verilmiştir. ABD'de bu işin babalarından olmasa bile, en yaratıcı uzmanlarından biri William Randolph Hearst'ti. Orson Welles'in Yurttaş Kane'inin esin kaynağı ünlü gazete patronu, sahibi olduğu yayın organlarında asparagasa sık sık başvururdu. Sözgelimi, 1932'de New York Daily Mirror gazetesinde, İngiltere'de açların Buckingham Sarayı'nı bastıkları haberi yer almıştı. Haber bir fotoğrafla da destekleniyordu. Aslında üç yıl önce çekilmişti bu fotoğraf; Kralları V. George'un sağlık durumunu öğrenmek için saray önünde toplanan Londralıları gösteriyordu. Hearst'ün bir başka ünlü asparagası da 1935'te Sovyetler Birliği'nde yaşandığı belirtilen kıtlıkla ilgilidir. "SSCB uzmanı" olarak belirtilen Thomas Walker'ın yazı dizisinde, ülkenin inanılmaz bir kıtlık tehlikesiyle karşı karşıya olduğu ayrıntılarla anlatılıyordu. Oysa 1935 Sovyetler'in ürün açısından en parlak, en verimli yılı olmuştu. Kısa bir araştırma, Thomas Walker'ın 14 yıl önce Colorado Hapishanesi'nden kaçan Robert Green adlı bir mahkum olduğunu ortaya çıkardı. Saygın iki gazetede yer alan iki düzmece haber de basın tarihine geçmiştir. Bunlardan ilki 1924'te New York Herald Tribune'da yayımlanmıştı. Sanford Jarrell'in haberine göre, New York'un 12 mil açıklarında bir "günah gemisi" vardı. Gemide zengin müşterilere bol bol içki ve "koro kızı" sunulmaktaydı. İçki yasağının sürdüğü bir dönemde New Yorklular teknelere atlayıp denize açıldılar, "günah gemisi"ni aramaya koyuldular. Gemi bulunamadı, ama Jarrell bir hafta boyunca haberini süsleyerek geliştirdi, zenginleştirdi. Sekizinci gün ise gazete yöneticileri "günah gemisi" haberinin düzmece olduğunu, bir oyuna getirildiklerini belirten bir yazı yayımladılar; Jarrell'in kuruluşlarıyla ilişkisinin kesildiğini bildirdiler. Washington Post, ABD'nin belki de en etkili, en saygın gazetesidir. Gazetede 28 Eylül 1980'de Janet Cooke imzalı bir haber çıktı. Haberde sekiz yaşında Jimmy adlı bir çocuğun trajik öyküsü anlatılıyordu. Yoksul bir mahallede yaşıyordu Jimmy; o yaşta eroin bağımlısı olmuştu. Polis de dernekler de Jimmy'yi kurtarmak istiyordu. Onu bulamayınca Cooke'a başvurdular. Bir günde üne kavuşan gazeteci, Jimmy'nin nerede olduğunu açıklamadı. Washington Post, Cooke'u destekledi, gazetecinin haber kaynağını açıklamak zorunda olmadığını bildirdi. Olay bir süre sonra unutulacaktı, ama Janet Cooke'un Pulitzer Ödülü'nü almasıyla yeniden gündeme geldi. Ödül kurulu, Cooke'dan özgeçmişini istedi. Cooke'un yazıp verdiği "özgeçmiş" öylesine yanlışlarla doluydu ki, Jimmy haberi de kuşku yarattı. Kuşkular Washington Post'a bildirildi. Bob Woodward ile gazetenin Genel Yayın Yönetmeni Ben Bradlee, Cooke'la bir görüşme yaptı. 25 yaşındaki gazeteci, haberin düzmece olduğunu itiraf etmek zorunda kaldı. Ertesi gün gazeteden ayrıldı. Washington Post, Pulitzer Ödülü'nü geri verdi. Birkaç gün sonra da gazetede Bill Greene imzalı uzun bir yazıyla haberin asparagas olduğu açıklandı.