Hz. İsa üzerine kurulu parlak bir gerilim

Da Vinci Şifresi'nde romanın karmaşık yapısının sadeleştirilmesi ve olayların azaltılması filmin kolay izlenmesini sağlıyor. Ama romanın zenginliğinden bir şeyler gitmiş gibi

Edebiyatla sinema temelde farklı sanatlardır. Radikal biçimde farklı... Birinin gücü kimi zaman öbürünün zaafıdır. Birinin en güçlü olduğu noktada öbürü yetersiz kalır, biri dizginlerinden boşanmış giderken diğerinin nefesi tükeniverir. Dan Brown'u bir edebi yazar, Da Vinci Şifresi'ni ise bir edebiyat ürünü saymıyorum kuşkusuz... Ama bir yazı ürünü olduğu kesin. Hem de bizdeki basımıyla 500 sayfaya yakın bir kitapta, kısa bölümler ve özlü cümlelerle de olsa büyük bir yazı yoğunluğu, sayısız tasvir ve söz sanatı örneği, bir kelime şehveti içeren zengin yapıda bir gerilim romanı. Konusunu artık çok kişi biliyor. İsa'nın yaşamının bir efsaneler sisiyle örtülmüş karanlık dönemlerinden kaynaklanan, özellikle onun doğasının Hıristiyanlığın başından beri tartışılmış bir özelliğini temel olarak alan bir roman. Yani, Hazreti İsa sıradan bir insan mıydı, Tanrı'nın kelamını insanlara nakletme misyonuyla görevlendirilmiş? Yoksa Meryem'in Tanrı'dan hamile kalarak doğurduğu bir varlık, yani Tanrı'nın oğlu mu? Yüzyıllarca süregelen bu tartışmaların Niceaİznik konsilinin kararıyla sonuçlandığı ve o tarihten (yani dördüncü yüzyıldan) beri onun tanrısal kimliğinin Hıristiyanlar için tartışma ötesi olduğu biliniyor.

YALIN ENTRİKA
Dan Brown bunu yeniden tartışmaya açıyor. Onu bir insanoğlu olarak kabul eden, dolayısıyla evlenip (kutsal kitaplardaki Maria Maddalena ile evlenip) çocuk sahibi olduğuna ve soyunun süregeldiğine inanan bir tarikat var bir yanda... Öte yanda ise tüm söylemini onun tanrısallığı üzerine inşa etmiş, tüm otoritesini, hatta varlığını İsa'nın tanrısal kimliğine bağlamış Katolik kilisesi... Çatışma elbette kaçınılmaz. Ama ya bu bitmeyen tartışma günümüze dek gelmişse? Kiliseye çöreklenmiş bir fanatikler gurubu, onun soyundan gelen son insanları da yok etmeye ve tarikatın çanına ot tıkamaya kararlıysa? Ve bir Amerikalı tarihçiyle bir Fransız kriptoloji uzman kız, cinayetlere, suikastlara ve en eski dinsel mekânlara dek uzanan bir maceranın içinde kalmış piyonlar gibi, kendilerini gizemin tam ortasında bulmuş iseler? Aslında filmin yapımcıları kaçınılmaz olanı yapmışlar. Yani, romanın karmaşık ve zengin yapısını sadeleştirmişler, kişi ve olayları azaltmışlar, temaları özetlemişler. Film böylece kolayca izlenen yalın bir entrikaya sahip olmuş. Ama sanki aynı ölçüde, romanın zenginliğinden bir şeyler uçup gitmiş. Ve sadeleştirme biraz da şematikleşmeyle sonuçlanmış. Aslında fena film değil. Geçmişteki çeşitli olayların kısacık sahnelerle görselleştirilmesinden eski mekânların kullanımına, Paris veya Londra sokaklarındaki çekimlerden oyunculara, çok şey iyi çözümlenmiş. Ve baştan sona merakla izleniyor hem de 150 dakikalık uzunluğuna karşın... Ama yine de romana kıyasla eksik kalan bir şeyler var. Yalnızca final bölümünü açıp yeniden okudum. Louvre avlusundaki o modern piramit çevresinde sonuçlanan bu bölümün anlatılması öylesine etkileyici ve şiirsel ki... Sinemada ne yazık ki aynı etki yaratılamıyor.


DA VİNCİ ŞİFRESİ * * *
(Da Vinci Code) Yönetmen: Ron Howard Senaryo: Akiva Goldman Görüntü: Salvatore Totino Müzik: Hans Zimmer Oyuncular: Tom Hanks, Jean Reno, Audrey Tautou, İan MacKellen, Alfred Molina, Paul Bettany, Jürgen Prochnow, Etienne Chicot, Jean-Pierre Marielle, Clive Carter/ Warner Bros yapımı.