Gölge oyunu

Çin Devlet Başkanı Hu Jintao, neredeyse istiskale uğradığı ABD ziyaretinin ardından önemli petrol üreticilerinden Nijerya ve Suudi Arabistan'a gitti. Ruslar, AB kafalarını kızdırırsa gazlarını Asya'ya satacaklarını açıkladı. Gazprom, inşası düşünülen TürkiyeYunanistan gaz boru hattında hisse istedi. ABD Dışişleri Bakanı, Türkiye'ye gelmeden önce Atina'da, Rusya'nın Avrupa'ya gaz tedarik etmede tekelleşmesine izin vermemeleri için iki ülkeyi uyardı. Bu konuda Rusya ile işbirliği yapmaktan kaçınmalarını tavsiye etti.
Pek demokratik bir yönetime sahip olduğu söylenemeyecek Azerbaycan'ın Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Beyaz Saray'da kabul edildi. 2006 sonunda bitmesi planlanan BaküTiflisCeyhan petrol boru hattına paralel Güney Kafkasya doğal gaz boru hattı inşaatıyla Azeri petrolünden sonra gazının da dünya pazarlarına Türkiye üzerinden çıkması bekleniyor. Kazak petrol ve gazının da bu boru hatlarıyla Batı pazarlarına ulaştırılması pazarlıkları da kızışmış durumda.

Rusya'nın stratejik silahı
Enerji ihtiyaçları giderek artan Hindistan ve Çin, petrol ve gazı bulabilecekleri her bölgeyle temaslarını arttırıyor. Bush yönetiminin Irak macerasının tam bir fiyaskoya dönüşmesi ve ABD gücünün sarsılması, diğer aktörleri harekete geçiriyor. Rusya gaz ve petrolü özellikle Avrupa'ya karşı bir silah olarak kullanıyor. Yüksek fiyatlardan elde ettiği gelirle de artık rahatlıkla stratejik hamleler yapıyor, sopanın ucunu gösteriyor.
ABD Savunma Bakanlığı'nın dört yıllık Savunma Değerlendirmesi raporunda ABD'nin en ciddi askeri rakibi olarak gösterilen Çin, Ortadoğu'dan ithal edeceği enerjinin güvenliğini sağlamak üzere deniz kuvvetlerini yeniliyor, güçlendiriyor. ABD de Çin'e karşı Guam'daki deniz ve hava üslerini tahkim ediyor. Hindistan'ın sivil amaçlı nükleer enerji üretmesine destek vererek ABD bu ülkenin enerjide gaz ve petrole daha az bağımlı kalmasına yardımcı oluyor. Hem de nükleer güce sahip bu ülkenin Çin'e karşı yanında olmasını sağlayacak bir stratejik yatırım yapıyor.

Türkiye çıkar ekseninde
Enerji kaynaklarına ulaşmak ve enerji tedariki güvenliği görüldüğü gibi artık en ön planda. Böyle bir bağlamda ABD, Rusya'nın enerji havzaları ve arzı üzerinde yüksek derecede kontrole sahip olmasını engellemeye çalışıyor. Hazar'ın enerji kaynaklarının Türkiye ve Yunanistan üzerinden Avrupa'ya taşınması, Rusya'nın Avrupa üzerindeki arz kontrolünü hatta tekelini büyük ölçüde kırabilir. Bu şekilde AB ülkelerinin Rusya'ya bağımlılığı azalacağı gibi Türkiye ve Yunanistan yeni bir çıkar ekseniyle de bağlanmış oluyor.
Cengiz Çandar'ın New Anatolian gazetesinde vurguladığı gibi bu gelişmeler Türkiye'yi sıkıştırıyor. Gelişmeler Türkiye'nin enerji stratejisi için bağımlı olduğu Rusya ile global strateji açısından müttefik olduğu ABD arasında "zor stratejik tercihler yapmak zorunda kalması" anlamına gelebilir. Bu tercihlerden en zorlusunu İran sorunu gündeme getirecektir.
Türkiye'nin İran'a karşı uygulanacak bir ticari ambargodan çok zarar göreceği açık. Şimdilik yakın bir ihtimal olarak görünmeyen hava saldırısından da rahatsız olacağına kuşku yok. Türkiye nükleer silaha sahip bir İran'dan da büyük sıkıntı duyacaktır. Bunun gerçekleşmemesi asli çıkarıdır.
İran ile ABD arasındaki çekişme, hem iki ülke arasındaki kan davasının bir sonucu hem de özellikle İran'da iç politika açısından karlı. Bu kısır döngüyü kırmanın yolu ise tarafların doğrudan ilişki kurmasından geçer. Onun dışındaki bir opsiyon yani hava harekatı ABD için intihar bölge içinse felaket demektir.