Kısa vadede dalgalanma uzun vadede ise zorlanma

Hafta başında "Küresel piyasalardaki trend değişimi için likidite düzeyi yanında risk alma iştahına da bakılması" gerektiğini belirtmiştik. Son olarak AB'nin yanısıra Japonya'nın da politika değişikliğine giderek aşırı likiditeyi çekeceğini açıklaması, küresel piyasalarda türbülans yarattı. Global likidite düzeyi gerilerken Fortis Araştırma'nın hazırladığı endekse göre global risk iştahında henüz bir düşme meydana gelmemişti. Olumlu küresel konjonktürü yaratan bu iki ayaktan risk almanın da zayıflaması trendin döndüğünü tescil edebilir.

Likidite ve risk iştahı
Buradaki kritik soru ise risk alma iştahında likidite bolluğunun oynadığı rol. Önce günlük yaşamdan yola çıkarsak, parası olan yada olma ihtimalı bulunan kişi ve kurumlar harcama veya yatırım yapmayı düşünür. Üstelik bu para umduğundan fazlaysa insanı küstürür, daha fazla tüketime ve yatırıma yönlendirebilir.
Bu nedenle finansal piyasalarda mali varlık fiyatları inanılmayacak düzeylere dahi gelebildi. Hemen hemen bütün borsalar mart başında en yüksek düzeylerindeydi. Aşırı likidite olumlu trendi destekledikçe risk alma iştahını da artırdı. Birbirini besleyen bir süreç oluştu.
Ancak dünyanın en büyük üç ekonomik bölgesinde de faizler merkez bankalarının koordineli bir çalışmasıyla yükseltiliyor. Bol likidite çekiliyor.
Küresel bazda ikidite bolluğunun risk alma ıştahını etkilediğini ve artırdığını söymemek mümkün. Şimdi likiditenin azalacak olması, belli bir süre sonra küresel risk iştahını da düşürebelir.

Likidite ayağı zayıf
Dünya likidite düzeyinde geldiğimiz aşamada artık ABD'de kısa vadeli faizler kritik düzeylere yükseldi. Yüzde 4.5 olan gecelik faizlere karşılık 10 yıllık faizler yüzde 4.8 düzeyinde. Bundan sonra yapılacak çeyrek puanlık artışların Hazine faizlerine yansıması beklenir. Çünkü o zaman gecelik faizle uzun vadeli faiz eşitlenmesi oluyor. ABD Merkez Bankası FED'in de faizleri yüzde 5'in üzerine taşıyacağı fiyatlara yansımaya başladı.

Japonya şoku
Ama son şoku yaratan asıl olgu Japonya'nın aşırı likiditeyi çekeceğini açıklaması ve faiz artırımını gündeme getirebileceğini duyurmasıydı. Son beş yılda Japonya sıfır faiz uygulamasıyla dünya spekülatörlerine taşıma suyla değirmen döndürme imkanı vermişti. Aşırı likiditenin yaklaşık üçte birlik kaynağının Japonya olduğu tahmin ediliyor. Şimdi aşırı likidetinin son kaynağı da kuruyor. Son türbülansı geçmiş iki türbülanstan ayıran ve 2004'teki ilk şoka daha çok benzeten neden de bu.

Trend dönüyor mu?
Aşırı likidite çekiliyorsa o zaman risk alma iştahında da belli bir azalma meydana gelebilir.
Ama bu belli bir zamana yayılabilir. Hem likidite bir anda yok olmayacak hem de risk alma iştahı bir anda bitmeyecek. TEB Başekonomisti Emin Öztürk bu durumu yazdığı makro yorumda şöyle yorumluyor:
"Dışarıya ilişkin gözlemlerimiz 2006 yılının 2004 ve 2005 yıllarına göre en azından daha az olumlu olacağına işaret etmektedir. Önceki döneme hakim olan yukarı yönlü eğilimin kırılmış olması ise daha yüksek olasılıktır. Doğrudur; belli başlı merkez bankalarının aldığı kararların etkisini göstermesi zaman alacaktır. Arada geçen sürede likidite bol olmaya devam edecektir. Ancak şartların zorlaşmakta olduğu bilindiği için, olumsuz haberler karşısında piyasaların daha fazla tepki vermesi beklenebilir. Dolayısıyla kısa vadede dalgalı bir seyir olması beklenebilir. Daha uzun vadede ise şartların zorlaşacağı açıktır."

Sonuç
"Zaman, ondan yararlanabilecek kadar uzundur"
Voltaire