SABAH - Kırklareli'nde beş Yahudi kaldı

Şu an 25 Şubat 2006 - Cumartesi tarihli sabah.com.tr'yi okumaktasınız.
Bugüne ait sabah.com.tr içeriği için tıklayın »

	Son Dakika

	Yazarlar

	Günün İçinden

	Ekonomi

	Gündem

	Siyaset

	Dünya

	Spor

	Hava Durumu

	Sarı Sayfalar

	Ana Sayfa

	Dosyalar

	Teknoloji

	Emlak

	Otomobil

	Detaylı Arama

	Arşiv

	Etkinlikler

	Günaydın

	Televizyon

	Astroloji

	Magazin

	Sağlık

	Cuma

	Cumartesi

	Pazar Sabah

	İşte İnsan

	Sinema

	20. YILA ÖZEL

	Turizm Rehberi

	Çizerler

Google Arama

	Kırklareli'nde beş Yahudi kaldı
	Sinagog 50 yıldır açık
	'Parayı seçmedim'
	Bayramda toplanıyorlar

Kırklareli'nin son 5 Yahudisi

Yaklaşık yüz yıl önce binin üstünde Yahudi'nin yaşadığı Kırklareli'nde bugün biri haham olmak üzere beş kişilik bir Yahudi cemaati var. Onlar huzuru ve mutluluğu buldukları bu kenti bırakmamakta kararlı

Kırklareli'nde beş Yahudi kaldı

KIRKLARELİ'nde bir asır öncesine kadar bin üç yüz kişilik bir Yahudi cemaati vardı. Şimdi ise doğdukları bu sakin Trakya şehrinde biri haham olmak üzere sadece beş kişiler. Dini bayramlarında kendilerini yalnız hissettiklerini söyleyen Kırklareli Yahudileri, günlük hayatlarında ise bu duyguyu hiç tatmadıklarını; komşularıyla çok iyi anlaştıklarını anlatıyorlar. Öyle ki Kırklareli'ne gitmeden önce Penhas Haleva'ya ısrarla adresini sormamıza rağmen, kesinlikle söylemedi ve "Merkeze geldiğinizde benim adımı söyleyin herkes gösterir" dedi. Gerçekten de bir pizzacıdan aldığımız tarifle Halevalar'ın benzin istasyonunu elimizle koymuş gibi bulduk. Kırklareli'nde kalan bu beş kişilik nüfusun çoğu 80 yaş civarında. Haham Hayim Abravamel 85, eşi Viktorya Abravamel 76, Yasua Kaneti 80 yaşında. Cemaatin en genç üyeleri ise Penhas (58) ve Rozi (50) Haleva. Grubun en büyük şikayeti gençlerin Kırklareli'nde kalmak istememesi. Çocukları İstanbul'da üniversite eğitimi aldıktan sonra Kırklareli'nde iş imkanı olmadığı için dönmek istememişler. Haham Efendi de torununun Kırklareli'ne gelip eczane açtığını ama para kazanamadığı için kapatmak zorunda kaldığını anlatıyor.

EVLERİ YAĞMALANDI
Yine de nüfuslarının bin üç yüzden beşe düşmesinin sebebi sadece bu tarz sosyal ve maddi sorunlar değil. En büyük göç 1934 yılının temmuz ayında yaşanan yağma olaylarının sonrasında yaşanmış. Kırklareli'nde doğup büyüyen Penhas Haleva, dedelerinin kendisine anlattığı olayları şöyle açıklıyor: "Cumartesi bizim kutsal günümüzdür. Eskiden insanlar daha sofu oldukları için o günü ibadetle geçirirlermiş. Bu nedenle çarşıdaki tüm dükkanların sahipleri olan Musevilerin dükkanları kapalı olurmuş. Bir cumartesi günü Kırklareli'ne gelen devlet büyüklerinden biri bunu görünce rahatsız olmuş. Ertesi hafta tüm dükkanlar yağmalandı. O yetmedi, evleri de yağmaladılar. Bunu yapanlar Kırklareli halkı. Fakat bunu herkesin yaptığını söyleyemeyiz." Olaylar sırasında evlerin yağmalanmasının yanı sıra zorla altın dişleri sökülenler bile olmuş. Yasua Kaneti henüz sekiz yaşındayken bu olaylara tanıklık etmiş isimlerden. Yaşadıklarını şöyle anlatıyor: "Ateşle evin içine gelmişlerdi. Taş attılar, çerçeveler aşağı indi. Olaylar sırasında babam evde değildi. Annem, annemin bir arkadaşı ve ablam vardı evde. Yani üç kadın ve bir çocuk. O gecenin sabahında İstanbul'a gittik. Sonra yine döndük." Yahudileri tüm Türkiye'de olduğu gibi yurtdışına kaçıran bir diğer olay da 1942'de çıkan Varlık Vergisi. Rozi ve Viktorya Hanım'ın babaları da bu haksız vergiden mağdur olmuş kişilerden. Büyük bir vergi yükünün altında ezilince Erzurum Aşkale'deki çalışma kampına gitmek zorunda kalmışlar.

'BİZ ÇALIŞMAYI SEVERİZ'
Penhas Haleva, bu tarz olayların tüm dünyada yaşandığını anlatıyor: "Dünyada tüm Museviler hangi ülkede bulundularsa hiçbir zaman bulundukları yerin aleyhine çalışmamışlardır. Daima orayı vatan olarak benimsemişlerdir. Ama maalesef Yahudilerin bir özelliği var. Belli bir seneden sonra para sahibi olunca rahatsız ediliyorlar. Etrafındaki diğer kişilerden tepki görüyorlar. Ama onların yaptıkları tek şey para kazanmak. Çalışmayı çok seviyorlar. Bu İspanya'da da Almanya'da da Türkiye'de de yaşandı. Bunlar yaşanmasaydı belki de Türkiye şimdi Avrupa Birliği'ne girmiş olacaktı."

Ece KOÇAL