Ekonomi çöküyor kriminal olaylar patlıyor

Trabzon şehri bir süreden beri kriminal olaylarla Türkiye'nin gündemine gelmeye başladı. Arka arkaya bildiri dağıtan gençlere yönelik iki linç girişimi, mankenli tanıtıma engelleme, Fenerbahçe maçındaki yönetiminden dolayı bir hakemin 20 bin kişinin katıldığı gösteriyle protesto edilmesi, Trabzonsporlu iki milli futbolcudan haraç istenmesi ile ilgili işyeri ve araç kurşunlanması, karikatür kriziyle medeniyetler çatışmasının tırmandığı bugünlerde son olarak bir papazın öldürülmesi, başka öldürme ve yaralama olayları, Trabzon'un yaşadığı ekonomik krizin toplumsal bir krize dönüşmekte olduğunun göstergeler.

Halk yılgın ve suskun
Bu olayların bazıları raslantısal olsa da bir kısmı 'haraç almak'tan kaynaklanıyor. Kökü işsizlikten beslenen ve beş altı yıl önceye kadar uzanan, gençler arasındaki çeteleşme eğilimine paralel kentte kriminal olaylar da doruk noktasına vardı.
Ekonomi çökerken, kriminal olaylar, gençler arasında çeteleşme ve uyuşturucu kullanımı patlamış. Trabzon küçük "kurtçuklar vadisine" dönmüş. Halk ve Trabzon ileri gelenleri ise sessiz ve sinmiş durumda. Aklı başında hiç kimse sesini çıkarmıyor. Bunun bir nedeni korku olsa bile, bir diğer nedeni yönetenlere karşı güvensizlikten kaynaklanıyor. Çünkü bazı olaylar, yapanların yanına kâr kalıyor. Hatta karakolun yanındaki bina bile kurşunlanabiliyor.

Faturası olur
Olaylarda bir durulma olmazsa ve kente huzur gelmezse, ilk seçimde en azından kent merkezinde fatura iktidar partisine kesilecek gibi görünüyor. Üstelik Trabzon'un Ak Parti kalesi diye nitelenebilecek olmasına karşılık. Tıpkı, son yerel seçimlerde, Başbakan'ın bir tutumuyla Trabzonspor'a haksızlık yapıldığına inandıkları için, Ak Parti adayını seçmeyerek ortaya koydukları tavırda olduğu gibi. Çünkü, olaylar kentte genel bir yılgınlık havası estiriyor; bunun yanında Trabzon'daki iş otamını ve kentin imajını da bozuyor. Turizm gelirini, ticari gelirini azaltıyor.

Rusya-İran kapandı
Trabzon'a 8 ay önce de gelmiştik. Doğu Karadeniz'i gezmiştik. Tespitimiz, "Karadeniz, krizini asıl şimdi yaşıyor"du. 1994 krizini o dönemde Rusya ve Gürcistan ile ticaretin doruk noktasında olmasından, İran'a yönelik taşımacılığın devam etmesinden dolayı hissetmemişti bile Trabzon. Ancak 1996'dan sonra İran taşımacılığı bitti. Şimdi Trabzon limanı boş ve İran'a mal taşıyan kamyonlar işsiz.
1998'den sonra da, bu ülkedeki krizden dolayı Rusya ile ticaret kesilmeye başladı.
Üzerine 2001 krizi eklendi. Yetmedi, bölgenin ana geçim kaynağı olan fındığı 2004'te don vurdu. Bunlar kentin ekonomik gücünü giderek yitirmesine yol açtı.

Gurbet geliri azaldı
Bir de 10 yıla yaklaşan bu ekonomik çöküş sürecinde gurbetçi paraları da azaldı. Çünkü, Türkiye'de işsizlik iki büyük krizin de etkisiyle arttı. Üstelik 1997'den sonra gurbete çıkan Karadenizliler'in asıl mesleği olan inşaatçılık sektöründe tam bir durgunluk yaşandı. 2004'te başlayan canlanma henüz Trabzonlu'nun imdadına yetişmiş değil. Trabzonlu'nun kent dışına çıkarak çalışma olanakları ve evine para göndermesi olayı azaldı. Ayrıca, bu süreç yurtdışına çalışmaya gidenlerin memleketlerine parasal yardım yapmasının da giderek azaldığı, hatta kesildiği yıllar. Çünkü Almanya'da, Hollanda'da veya Fransa'da çalışanlar ya oralarda yerleşmeye karar verdi ya da kesin dönüş yaptı. Dolayısıyla hem yurtiçi hem de yurtdışı gurbetçilik kaynakları kesildi kentin. Halbuki kent ekonomisini besleyen ana damarlardan biri buydu.

Ekonomide başarı
Dün 8 ay sonra geldiğimiz Trabzon'da Türk Ekonomi Bankası'nın KOBİ toplantısını izlerken Rekabet Kurulu eski Başkanı Tamer Müftüoğlu'nun şu sözleri de aslında Trabzon'un yaşadığı çelişkiyi ortaya koyuyor: "Buranın durumunu Trabzon ekonomisi ve Trabzonlular ekonomisi diye ikiye ayırmak gerekir. Trabzon ekonomisi başarılı değil. Sıralamalarda gerilerde.
Ama Türkiye'ye yayılan Trabzonlular'ın ekonomisi üst sıralarda. Son derece başarılı"

Gündemde olacak
Kriminal olaylar eğer Trabzon'daki yönetim hatalarından kaynaklanıyorsa iş nispeten kolay. Bunun önlemini hükümet kolayca alır. Ama ya yönetim hataları yanında sorunun asıl kökü, çökmekte olan kent ekonomisi ve patlayan işsizlik ise ne olacak? Bunun önlemini almak kolay değil; alınsa bile sorunun çözümü belli bir zaman alır. Anlaşılan Trabzon kriminal olaylarla gündemde kalmaya, herkesi ve bu arada hükümeti de şaşırtmaya devam edebilir.

Sonuç
"Koyunları sürü yapan başlarındaki çobandır"
Rus Atasözü