Evet, vergi yatırım araçları arasında dengeleri değiştirecek

Araya bayram girdi, yatırım araçlarının enflasyondan arındırma ve aynı değerlendirme işi bugüne kaldı.
Ekim ayında 2005'in yüksek aylık enflasyonu gerçekleşti. Ramazan ve yeni sezon giyim eşyaları fiyatları bu ekim ayında da fırladı. Normalde enflasyonun düşüş trendinde bir kırılma yok. Geçen yılın ekim ayında da böyleydi. Ama yüksek enflasyon izlediğimiz tüm yatırım araçlarının getirilerini negatife çevirdi. Bitişikteki tablodan da izlenebileceği gibi zaten faiz ve faize dayalı enstrümanlar hariç diğer yatırım araçları zaten ekim ayında kaybettirmişti. Enflasyon bu kaybı katmerleştirdi.
Ana eğilimler 10 aylık dönemde farklı. Yatırım araçlarının 2001'in son çeyreğinden itibaren sürdürdüğü olumlu ana eğilim sürüyor.
* Başta Hazine kâğıtları olmak üzere bütün faizli enstrümanlar ve yerli paraya dayalı yatırım araçları reel anlamda yüksek getiriler sağlıyor. Bonoda bu getiri 10 ayda yüzde 10'a yaklaşmış. Mevduat faizlerinde yüzde 5'lik reel getiriler söz konusu. Yatırım fonlarının getirileri de yüzde 5 dolayında gerçekleşmiş.
* Borsada yüksek getiriler var ancak sektörüne ve endeksine göre önemli farklar da oluşmuş. Örneğin bankaların ağırlıkta olduğu Mali Endeks'in artısı Sanayi Endeksi'ni ikiye katlamış. Tabi bu eğilim de yeni değil. 2001 sonrasında ortaya çıkan bankaların ve finansal sistemin değerlenmesiyle yakından ilgili bir olay.
* Yine 10 aylık dönemde belirgin bir şekilde öne çıkan eğilim yabancı paraya bağlı yatırımların yüksek kaybının devam etmesi... Gerçi bu kayıplar ekim ayında duruldu ama 10 ayda AB para birimi Euro'daki kayıp yüzde 16'yı, dolardaki kayıp yüzde 5'i aştı. Sepet döviz kurunun kaybı ise yüzde 10.6 düzeyinde. Altın dış piyasalarda arttı ama dolarla ithal edilmesi bu değerliliğini yok etti. 2030 vadeli Eurobond'un değeri de yılbaşına göre yüzde 5 düştü.

ABD faiz etkisi
Rakamlar ortaya koyuyor ki, 2005 yılında da finansal piyasalarda para, faizden ve YTL'den kazanılıyor. Dövizde kalanlar yine yüksek kayıplarla karşı karşıya. YTL'deki yüzde 5-10 arasındaki reel kazançtan oldukları gibi kurdan dolayı da yüzde 5-11 arasında bir kayba uğramış durumdalar.
Ekim ayında 2006 yılına ilişkin açıklanan makro hedefler ve yapılan tahminler, ekonomi yönetimini beklentisinin de mevcut dengelerin devamından yana ortalama dolar kuru ancak hedeflenen enflasyon kadar artırılmış. Faizler reel, yani pozitif olmaya devam edecek. Türkiye'ye sermaye akışının da süreceği öngörülmüş. Bunlar tutar mı? Zaman gösterecek. Ama mevcut eğilimlerin bir süre daha devam etmesi beklenebilir. En azından yükselmekte olan ABD faizlerinin dünya likiditesinin yönünü Türkiye'nin de aralarında bulunduğu gelişmekte olan ülkelerden Amerika'ya çevirene kadar... Önümüzdeki dönemde dengeleri değiştirebilecek gelişmelerden biri bu.

Vergi etkisi
Yatırım araçları arasında dengeyi değiştirecek başka bir gelişme ise yeni vergi düzeni. Finansal varlıklardan yüzde 15 stopaj keserek vergide eşitliği hedefleyen düzenleme için bayram sonrası Meclis'te bir düzeltme yer alıyor. Eğer bu kanun düzeltmesi gecikirse, uygulama hazırlıklarının gecikmemesi için tebliğ önceden yayınlanacak. Kanundan sonra gerekirse ikinci tebliğ çıkartılacak.
* Yeni düzenleme yatırım araçlarının üzerinde çok farklı oranlarda uygulanan vergiyi yüzde 15'te eşitliyor. Böylece vergi etkisiyle tasarruflar ve kaynaklar arasında dağılım sona eriyor.
* Yeni dönemde kısa vadeli YTL mevduatlar, döviz mevduatları ve reponun yüksek stopajları yüzde 15'e indiriliyor. Dolayısıyla bu araçlar daha cazip hale gelebilir.
* Kişisel yatırımcılar için Hazine kâğıtlarına yüzde 15 stopaj getiriliyor. Bu da kişilerin bonoya yatırımını caydırıcı etki yapabilir.
* Yatırım fonları da yüzde 15 vergiye tabi. Bu A tipi yatırım fonlarının (0) dan yüzde 15'e, B tipi yatırım fonlarının yüzde 10'dan, yüzde 15 vergiye çıkması demek. Katılımcıları ilgilendiren yönü ise fon getirilerinin vergi yükü kadar düşebilecek olması. Ya da fonları yönetenler, yüzde 3-4 gibi yüksek düzeyde olan yönetim giderlerini düşürmek zorunda kalabilirler.
* Hisse senetlerinde 3 aylık elde tutma süresi 1 yıla çıkarılıyor. Beyanname yerine de yüzde 15 stopaj getiriliyor. Genelde aleyhte bir durum var.
* Zararın mahsubu ancak benzer yatırım araçları arasında ve yılın ilk dokuz ay için geçerli olacak. İsteğe bağlı verilecek beyanname ile Hazine kâğıtları kendi içinde, hisse senetleri kendi arasında mahsup edilecek. Mevduat faizlerinin Hazine kâğıtlarıyla mı, yoksa tek başına mı mahsuplaşmaya konu olacağı henüz belirlenmedi.
* Hem mahsuplaşma hem de birden çok aracıyla çalışmanın getireceği zorluklar, yatırımları aynı tür yatırım aracına ve tek aracı kuruma doğru yöneltebilir.
* Çifte vergilendirme anlaşmasından yararlanacak yabancılar, bireysel emeklilik fonlarına yatırım yapanları yeni sistemin avantajlı aktörleri olmaya aday. Belirtilen yeni vergi düzeni de, tasarruf piyasasında yeni dengeler kurmaya aday.

Sonuç:
"Yükselen bir dalga bütün gemileri kaldırır"
John F. Kennedy