  |
|
Bitki aynı ismi farklı
Melisa çayı... Yaz tatilini geçirdiğim yerdeki komşu, uzmanlık alanımı öğrenince, Almanya'da yaşayan erkek kardeşinin astma hastası olduğunu ve oradaki hekimin, çeşitli ilaçların yanı sıra, "melisa çayı" içmesini önerdiğini söyleyerek benim bu konudaki düşüncemi sordu. Ben de melisa çayının bilinen önemli yan etkisinin bulunmadığını, güvenilir bir bitki olduğunu, tedaviye yardımcı olabileceğini söyledim. Hatta bahçelerinde yetiştirerek daha güvenli bir şekilde kullanılabileceklerini belirttim. Zaten biz bahçede yetiştirip yapraklarını topluyoruz ve torbalar halinde Almanya'ya götürüp kullanıyoruz" diye yanıt verdi. "Bakın bu bahçede de var?" diyerek arkamdaki çalımsı bitkiyi gösterdi. Gösterdiği bitki Bodrum yöresinde çiçeklerinin hoş ferahlık veren limonsu kokusu ile tanınan "melisa çiçeği" idi. Bu bitkinin, fitoterapide kullanılan melisa ile ne bir yakınlığı ne de benzerliği söz konusu. Melisa (Türkçe asıl adı "oğulotu"), yaprakları hafif hoş limonsu kokulu otsu bir bitkidir. Allahtan yanlışlıkla kullandıkları "melisa çiçeği" zehirli değilmiş (En azından akut bir toksisitesi yokmuş demek daha doğru olur). Bir de "yalancı melisa" var, bu da farklı bir bitki (Verbena türü) ve benzer kokusu nedeniyle gerçek melisa yerine pazarlanıyor. Burada asıl dikkat edilmesi gereken husus, bitkilerin yerel isimlerinin bölgeden bölgeye, köyden köye ve hatta kişiden kişiye değişebildiği. Özellikle ülkemizde aynı bitkiye çok farklı isimler verildiği görülmektedir. Bazı bölgelerde, ülke genelinde en yaygın tanınan bitkilerin bile farklı isimlendirildiğine şahit oldum. Mesela Antalya Elmalı'da bir köyde kavak ağacına çınar diyorlardı.
HANGİSİNE İNANMALI?
Bitkilerin yerel isimlendirmesi genellikle bilinen bir özelliğine göre yapılır; sarıot, kardelen, ısırgan vd. Bazen de biyolojik etkisine göre isimlendirilir; sızıotu, yaraotu, basurotu. Ancak aynı özelliğe sahip farklı bitkilerin sık sık aynı isimlerle isimlendirildiği görülmektedir. Türkiye'de hemoroid şikayetleri üzerinde etkili olduğu bilinen en az 20 farklı bitki "basurotu" olarak adlandırılmaktadır. Bu nedenle, Latince bilimsel adları ile isimlendirmek en doğru en güvenilir şeklidir.
|
